Jan Łazarewicz

Urodził się 7 sierpnia 1900 r. w Suwałkach. Syn Józefa, podoficera zawodowego armii Imperium Rosyjskiego i Walerii z Sadowskich. Miał trzech braci: Piotra (zob.), Konstantego Stefana (1908–1940)), Pawła Juliana (1910–1939) oraz siostrę Eugenię (1902–1970).

Dzieciństwo spędził w majątku Siemieniszki na Litwie. Od roku 1909 uczęszczał do gimnazjum męskiego w Suwałkach.

Po wybuchu I wojny światowej (28 lipca 1914) ewakuowany z rodziną do Wilna, a stamtąd do Orła (miasto w zachodniej części Rosji – Orioł), gdzie kontynuował naukę i ukończył rosyjskie 6. klasowe gimnazjum. Należał tam do tajnego skautingu. Od stycznia 1918 r. należał też do zakonspirowanej I Orłowskiej Drużyny Harcerskiej im. księcia Józefa Poniatowskiego, której komendantem był Józef Skwarnicki. W lipcu 1918 r. powrócił do kraju.

Od sierpnia 1918 r. należał do Polskiej Organizacji Wojskowej przyjmując pseudonimy „Budrys” i „Jan Budrys”. Został zaprzysiężony przez Jana Wielgata ps. „Lot” (1993–1941). Uczestniczył w działalności organizacyjnej, propagandowej i wywiadowczej na terenie powiatu suwalskiego o sejneńskiego. Jednocześnie kształcił się w Koedukacyjnym Gimnazjum Tymczasowej Rady Obywatelskiej Okręgu Suwalskiego w Suwałkach, w którym założył drużynę strzelecką i objął jej dowództwo. Z polecenia ppor. Janusza Ostrowskiego (1895–1982) prowadził wywiad oraz działalność uświadamiającą wśród ludności polskiej w rejonie Mariampola, Simna i Olity. Po wykryciu przez Niemców komórki POW w Olicie tylko dzięki szczęśliwemu zbiegowi okoliczności” uniknął aresztowania, kiedy przybył „z rozkazami komendy P.O.W.” Po kilku dniach ukrywania się wraz z dwoma innymi członkami POW pieszo powrócił do Suwałk. Brał udział w akcji wysadzenia torów kolejowych w Dąbrówce koło Suwałk (5/6 czerwca 1919). Zagrożony aresztowaniem przedostał się poza linię demarkacyjną do Rajgrodu, gdzie wstąpił do konnego oddziału partyzanckiego Dowództwa Obrony Kresów Ziemi Suwalskiej por. Antoniego Lipskiego (1895 – po 1935), w którym służył jego brat Piotr. W jego szeregach brał udział w wypadach dywersyjnych i starciach z siłami litewskimi pod Czarniewem, Śluzą Sosnowo, Barszczami, Bargłowem, Solistówką i Nettą oraz w powstaniu sejneńskim (23–28 września 1919). Po rozwiązaniu oddziałów powstańczych wstąpił do 41 Suwalskiego Pułku Piechoty, następnie od 12 listopada 1919 r. służył w 21 Pułku Ułanów. Uczestniczył w wojnie z Rosją bolszewicką lat 1919–1920. Po zawieszeniu broni (listopada 1920) i podpisaniu Traktatu Ryskiego (18 marca 1921) kończącego wojnę, został przeniesiony do rezerwy. Z dniem 1 lipca 1925 r. awansowany na stopień ppor. rez. kaw.

Zamieszkał w Suwałkach, gdzie kontynuował naukę w tamtejszym gimnazjum męskim i w roku 1922 uzyskał maturę. Następnie ukończył studia na Wydziale Przyrodniczo-Matematycznym Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie.

Pracował jako nauczyciel w Gimnazjum św. Kazimierza w Nowej Wilejce i w Szkole Zawodowej im. Promienistych w Wilnie jako kierownik. 1 września 1924 r. przy szkole zawodowej zorganizował hufiec Przysposobienia Wojskowego, którego był instruktorem.

Jako rezerwista był powoływany na kolejne ćwiczenia i kursy: od 27 lipca do 22 sierpnia 1925 r. w 23 Pułku Ułanów Grodzieńskich w Wilnie; od 6 lipca do 8 sierpnia 1931 r. odbył kurs dowódców plutonów konnych zwiadowców w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu; w dniach  1–22 sierpnia 1932 w szeregach 3 Pułku Szwoleżerów, następnie do 10 września brał udział w ćwiczeniach jako dowódca plutonu konnych zwiadowców w 5 Pułku Piechoty w Wilnie. Zastępca dowódcy 3 Pułku Szwoleżerów w opinii o nim napisał:

Charakter wyrobiony życiowo i zrównoważony. O podwładnych dbały i nimi się interesuje. Stosunek do przełożonych wzorowy jak również w stosunkach towarzyskich zachowanie bez zarzutu. Zdolności fizyczne bez zarzutu. Umysł bystry i rzutki. Łatwo orientujący się. Jako wychowawca b. dobry. Na stanowisko dowódcy plutonu w zupełności odpowiada. Bardzo dobry oficer.

W latach 30. został przydzielony do 4 Pułku Ułanów Zaniemeńskich w Wilnie.

Od roku 1929 był dyrektorem Izby Rzemieślniczej w Wilnie, a od 1932 r. we Włocławku. Po jej przeniesieniu w 1938 r. do Płocka był tam dyrektorem Izby Rzemieślniczej.

Należał do Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem.

W roku 1930 ożenił się z Aliną z domu Rudomina (1903–2002), nauczycielką szkoły podstawowej, z która miał syna Jerzego (ur. 1940).

16 września 1933 roku wszedł w skład Rzemieślniczego Komitetu Wojewódzkiego Pożyczki Narodowej.

Podczas kampanii wrześniowej 1939 r. zmobilizowany do Wojska Polskiego, służył w szeregach 17 Pułku Ułanów Wielkopolskich (zapewne w Ośrodku Zapasowym Wielkopolskiej Brygady Kawalerii). Brał udział w bitwie nad Bzurą (9–22 września 1939). Następnie podjął próbę przedostania się przez granicę z Rumunią z zamiarem przedostania się do Francji. Podczas forsowania Sanu został zatrzymany przez patrol niemiecki i dostał się do niewoli. Przebywał, między innymi w Oflagu VIIA Murnau (nr jeńca 15879). 29 kwietnia 1945 r. obóz został wyzwolony przez jeden z oddziałów amerykańskiej 12 Dywizji Pancernej gen. mjr. Rodericka R. Allena, podporządkowanej czasowo 3 Armii gen. George’a Pattona.

W latach 1945–1946 służył w 2 Korpusie Polskim we Włoszech, pełniąc m.in. funkcję wojskowego komendanta miasta Casamassima koło Bari. Po ewakuacji do Anglii przebywał w obozie przejściowym, gdzie spotkał brata Piotra.

W roku 1947 roku wrócił do Polski. Krótko był dyrektorem Izby Rzemieślniczej w Płocku. W roku 1948 zorganizował, był pierwszym dyrektorem, następnie wicedyrektorem Związku Zakładów Doskonalenia Rzemiosła w Warszawie (od roku 1962 Związek Zakładów Doskonalenia Zawodowego w Warszawie). W latach 1960–1970 był wykładowcą w Centralnym Ośrodku Doskonalenia Kadr Kierowniczych w Warszawie (obecnie Krajowa Szkoła Administracji Publicznej).

Zmarł 2 listopada 1981 r., został pochowany na Cmentarzu Komunalnym Północnym w Warszawie.

Odznaczony Medalem Niepodległości.

Bracia:

Konstanty Stefan, urodzony 8 lutego 1908 r. w Suwałkach, absolwent Politechniki Warszawskiej, inżynier chemik, podporucznik  artylerii 29 Pułku Artylerii Lekkiej w Grodnie, zamordowany w Katyniu.

Paweł Julian, urodzony 5 lutego 1910, porucznik 13 Pułku Piechoty, we wrześniu 1939 roku oficer KOP, poległy w pierwszych dniach wojny na pograniczu polsko-słowackim, pochowany na cmentarzu w Certizne.

Paweł (zob)