Jan Lewandowski

Urodził się 24 listopada 1885 r. w Sochocinie pow. Płońsk. Syn Jana, sędziego, oraz Michaliny z Fitznerów.

W 1904 r. ukończył Szkołę Handlową Zgromadzenia Kupców w Warszawie, a następnie kursy handlowe, po czym od 1906 r. pracował jako buchalter w składzie win Lesisza.

W 1905 r. wstąpił do Narodowego Zw. Robotniczego – był członkiem zarządu dzielnicowego. W 1907 r. został aresztowany i uwięziony w warszawskiej cytadeli. Zwolniony po kilku miesiącach, przekradł się do Krakowa. Tam pracował jako kelner. W tym czasie sąd rosyjski zaocznie skazał go na katorgę i dożywotnie osiedlenie na Syberii. W 1908 r. przeniósł się do Lwowa, gdzie pracował jako główny księgowy w księgarni A. Altenberga.

Od 1909 r. członek „Sokoła”. Powołany na instruktora, dowodził plut. w Polowych Drużynach „Sokoła”. Uczestniczył też w działalności „Kuźnicy” i „Zarzewia”. Od 22 maja 1911 r. był I plutonowym w I Lwowskiej Drużynie Skautowej im. Naczelnika Kościuszki. Od 1912 r. należał do oddziału konnego „Sokoła” (gniazdo nr 3 w Zamarstynowie), sprawował w nim funkcję członka zarządu. Jako konny zwiadowca uczestniczył w ćwiczeniach organizowanych przez Polskie Drużyny Strzeleckie.

W czasie I wojny światowej 4 sierpnia 1914 r. z oddziałem konnym przybył do Krakowa. Przy jego podziale na dwa plut. (10 sierpnia) został podoficerem I plut. Po połączeniu oddziałów Marcelego Śniadowskiego i Władysława „Beliny” Prażmowskiego objął funkcję podoficera za frontem II plut., a potem dowódcy VI plut. w szw. kaw. Od 12 listopada 1914 r. dowodził III plut. 1 szw., od 23 listopada 1915 r. 4 szw., a od kwietnia 1916 r. 3 szw. Przeszedł całą kampanie wojenną 1 puł LP; ranny 15 września 1915 r. w Stobychwie. 12 listopada 1914 r. mianowany ppor. kaw., potem awansował na por. kaw.

W następstwie kryzysu przysięgowego 17 lipca 1917 r. zwolniony z Legionów i internowany w obozie w Beniaminowie. Z obozu uwolniono go na początku lipca 1918 r.

Wyjechał wówczas do Jędrzejowa, gdzie został kierownikiem spółdzielni rolniczo-handlowej. Był także komendantem milicji w powiecie jędrzejowskim.

31 października kierował akcją rozbrajania Austriaków w Jędrzejowie. Następnie zorganizował w Kielcach szw. kaw., z którym w Lublinie dołączył do 3 (potem 7) puł. 17 grudnia 1918 r. mianowany rtm. kaw., objął dowództwo dyonu 7 puł, z którym uczestniczył w walkach z Ukraińcami. W marcu 1919 r. odkomenderowany do Szkoły Jazdy w Starej Wsi koło Warszawy. Po jej ukończeniu w sierpniu 1919 r. powrócił do 7 puł, obejmując stanowisko zastępcy dowódcy pułku. Od stycznia 1920 r. przebywał na kursie oficerów sztabowych. 15 lipca 1920 r. awansował na mjr. kaw. (z dniem 1 kwietnia). 5 sierpnia powrócił do pułku. Od 22 sierpnia do 12 lutego 1921 r. dowodził 7 puł. W marcu 1922 r. przeniesiony do rezerwy. Zweryfikowany jako ppłk rez. kaw. ze starszeństwem z 1 czerwca 1919.

W okresie pokojowym pracował jako członek zarządu Tow. Handlu Herbatą SA. Społecznie udzielał się w Lidze Morskiej i Kolonialnej oraz w warszawskiej radzie miejskiej. Był członkiem Zw. Legionistów Polskich – wchodził w skład zarządu Koła b. żołnierzy 1 puł LP.

W latach 1935-1938 senator z m. st. Warszawy.

Podczas kampanii 1939 r. 9 września dołączył ochotniczo do 7 puł jako „honorowy dowódca pułku”. W listopadzie rozpoczął działalność konspiracyjną w Warszawie w szeregach SZP/ZWZ/AK ps. „Babinicz”, „Senator”, „Herbata”. M.in. współdziałał w odtwarzaniu 7 puł. 3 maja 1944 r. awansował na płk. posp. rusz. kaw.

W okresie okupacji pracował w Tow. Handlu Herbatą. 12 maja 1944 r. aresztowany przez Niemców i osadzony na Pawiaku, skąd 29 lipca został zwolniony. Wybuch powstania warszawskiego zastał go na Pradze. Po jej zajęciu przez oddziały LWP we wrześniu zgłosił się do 1 Armii. Początkowo był zastępcą dowódcy 1 KPanc ds. liniowych (od 16 października), a następnie od 20 listopada komendantem Oficerskiej Szkoły Pancernej nr 1.

Po zakończeniu wojny przeniesiony do rezerwy. Do 1956 r. pracował w różnych przedsiębiorstwach, najdłużej w spółdzielni pracy remontowo-budowlanej „Syrena” w Warszawie na stanowisku starszego likwidatora. Od 1956 r. na emeryturze.

Zmarł 2 marca 1960 r. w Warszawie i został pochowany na tamtejszym Cmentarzu Wojskowym na Powązkach kwat. G II dod.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości, pięciokrotnie Krzyżem Walecznych i złotym Krzyżem Zasługi.

Opublikował: Ułani pod Marcinkowicami 6.XII.1914, „Żołnierz Legionów i POW” nr 4/1938.

Żonaty (od 1911 r.) z Sabiną Filipowiczówną, miał z nią dwie córki.