Jan Lewiński

Urodził się 28 maja 1871 r. w Kamieńcu Podolskim. Syn Hipolita i Katarzyny z Rychterów.

W latach 1888-1893 kształcił się w seminarium duchownym w Żytomierzu, po czym został wyświęcony na kapłana.

Skierowany do Łucka, do 1902 r. pracował tam jako katecheta. Następnie skierowany do parafii pw. Matki Boskiej Anielskiej, przez 10 lat uczył dzieci w różnych szkołach w Winnicy. Angażował się w patriotyczne wychowanie Polaków. W 1905 r. władze rosyjskie podjęły śledztwo w sprawie jego działalności narodowej. Stał na czele „Rzymskokatolickiego towarzystwa dobroczynności” w Winnicy. W 1913 r. został proboszczem tej parafii oraz dziekanem winnickim. 16 maja 1920 r. w czasie ofensywy kijowskiej gościł u siebie marsz. J. Piłsudskiego i Symona Petlurę. Wobec odwrotu oddziałów polskich w czerwcu opuścił parafię, do której ostatecznie powrócił 8 grudnia.

Po wojnie z bolszewikami pozostał w Winnicy, gdzie był proboszczem i dziekanem. Aresztowany w maju 1922 r. pod zarzutem „sabotażu kampanii konfiskaty kosztowności kościelnych”, dzięki znajomościom został zwolniony i skazany na grzywnę. Od tej pory pozostawał pod stałą obserwacją funkcjonariuszy GPU i NKWD. Usiłowano go zdyskredytować wobec mieszkańców Winnicy, był zatrzymywany i przesłuchiwany w 1924, 1926 i 1929 r. Aresztowany 18 stycznia 1930 r., został oskarżony o przynależność do kontrrewolucyjnej i szpiegowskiej organizacji składającej się z polskich księży. Wyrokiem sądu został skazany na karęśmierci, zamienioną na 10 lat łagrów i konfiskatę mienia. Staraniem Czerwonego Krzyża zwolniony z łagru i wymieniony na działaczy komunistycznych aresztowanych w Polsce. 18 stycznia 1931 r. przyjechał do Polski. Na początku lat 30. mieszkał w Turzysku pow. Kowel. W 1935 r. przeniósł się do Sarn. Uzyskał zaopatrzenie na podstawie dekretu prezydenta z 13 stycznia 1936 r. Otrzymał godność kanonika ołyckiego oraz prałata.

Podczas II wojny światowej był ostatnim polskim proboszczem parafii w Sarnach i tamtejszym dziekanem. W 1943 r. świętował jubileusz 50. lecia kapłaństwa. Wypędzony przez Sowietów w maju 1945 r., z częścią parafian przyjechał na teren Polski pojałtańskiej. Został kapelanem na cmentarzu na Dołach w Łodzi.

Zmarł 27 maja 1952 r. i został pochowany na Cmentarzu na Dołach w Łodzi.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości.

Jego pamięci poświęcono tablice w kościele pw. Matki Boskiej Anielskiej w Winnicy.