Bojownikom niepodległości

Jan Lorc

(1888-1942)

Urodził się 16 maja 1888 r. w Rozbarku (obecnie część Bytomia).

Ukończył szkołę ludową (1902 r.), po czym pracował zawodowo jako zecer, a potem dekarz.

W latach 1907-1920 członek bytomskiego gniazda Tow. Gimnastycznego „Sokół” (1912-1913 administrator „Ula” w Bytomiu).

W czasie I wojny światowej mimo kalectwa (stracił oko) 24 marca 1915 r. powołany do armii niemieckiej. Początkowo służył na froncie wschodnim, a od 5 sierpnia na froncie zachodnim. 4 lutego 1918 r. wyreklamowany z szeregów armii.

Od lutego 1919 r. należał do POW Górnego Śląska. Należał do najwybitniejszych organizatorów konspiracji górnośląskiej w pow. bytomskim. 29 czerwca aresztowany przez Niemców, do 19 lipca był przetrzymywany w areszcie pod zarzutem zdrady stanu. W zastępstwie nieobecnego komendanta wydał rozkaz do I powstania w pow. bytomskim (16 sierpnia). Po zakończeniu walk (24 sierpnia) znalazł się w Polsce na terenie Zagłębia Dąbrowskiego. Już 17 listopada powrócił na Śląsk. Uczestnik II powstania śląskiego (1920). Od 15 grudnia tego roku dowódca obwodu POW Górnego Śląska w Rozbarku. 27 kwietnia 1921 r. mianowany ppor. W czasie III powstania śląskiego (od 3 maja 1921) dowódca I baonu w 1 katowickim pułku wojsk powstańczych. Uczestniczył wwalkach o Kędzierzyn. 10 maja na czele baonu zajął Przystań Kozielską. 21 maja w następstwie natarcia wroga jego baon został rozbity. Po powstaniu zweryfikowany jako ppor. rez. sap. z 1 czerwca 1919 r.

W niepodległej Polsce mieszkał w Piekarach Śląskich, a potem w Lipinach (obecnie część Świętochłowic). Był kupcem, członkiem Śląskiej Rady Wojewódzkiej.

Członek Zw. Powstańców Śląskich, m.in. przez krótki okres czasu był prezesem jego Zarządu Głównego.

Podczas II wojny światowej w czasie kampanii 1939 r. służył w oddziałach samoobrony b. powstańców. Jako jeden z ostatnich 3 wrzesnia opuścił Świętochłowice. Ewakuowany w kierunku wschodnim dotarł do Lwowa, po zakończeniu walk znalazł się na terenie okupacji sowieckiej. Był inicjatoem utworzenia i   ssszefem sztabu grupy śląskiej w Okręgu Lwów ZWZ-Zachód. Zesłany w 1940 r. w głąb ZSSR. Powybuchu wojny niemiecko-sowieckiej (22 czerwca 1941) i podpisaniu umowy Sikorski-Majski został uwolniony. Wstąpił wówczas do Armii Polskiej w ZSSR. Służył w Ośrodku Zapasowym 6 DP.

Zmarł 22 lutego 1942 r. w Kitab w Uzbekistanie i został pochowany na tamtejszym Cmentarzu Wojennym.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości z mieczami i orderem Polonia Restituta 5 kl.

Żonaty z Jadwigą Wroną, miał troje dzieci m.in. syna Czesława.

Jest patronem ulicy w Pikarach Śląskich.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 132/1931
Źródła

A. K[wiatek], w: Encyklopedia powstań śląskich, Opole 1982; „Monitor Polski” nr 132/1931; Rocznik oficerski 1923, 1924; Rocznik oficerski rezerw 1934; Wykaz poległych i zmarłych zołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Obczyźnie w latach 1939-1946, Londyn 1952.