Bojownikom niepodległości

Jan Piotr Feliks Brzeziński–Dunin

(1883-1940)

Urodził się 30 grudnia 1883 r. w Łazanach pow. Wieliczka. Syn Juliusza, ziemianina, i Eweliny z Morawskich. Szwagier Stanisława Rostworowskiego (zob.), krewny Augusta Łosia (zob.) i Ludwika Hieronima Morstina (zob.).
Ukończył gimnazjum w Krakowie (1902 r.) oraz Wyższą Szkołę Rolniczą w Hönheim w Niemczechi kursy mleczarskie w Szwajcarii. Od1912 r. właściciel majątku Osieczany koło Myślenic. W latach 1913-1914 był członkiem Tow. Rolniczego.
Ppor. rez. 1 puł armii austro-węgierskiej. Przed wojną współpracował z oddziałem Zw. Strzeleckiego w Myślenicach.
W czasie I wojny światowej 1 sierpnia 1914 r. zmobilizowany do armii austro-węgierskiej, objął stanowisko oficera stacyjnego w Nowym Sączu.
18 sierpnia przydzielony do Legionów Polskich, objął funkcję oficera ordynansowego Komendy Legionów i razem z nią wyruszył na front karpacki. Awansowany z dniem 25 października 1914 r. na por.kaw., 1 listopada objął dowództwo 3 szw. 2 puł LP. Podczs kampanii besarabskiej 4 czerwca 1915 r. awansował na rtm. kaw. i po śmierci rtm. Zbigniewa Wąsowicza-Dunina (13 czerwca) otrzymał dowództwo II dyonu 2 puł LP. W końcu roku został dowódcą I dyonu i jednocześnie od 1 stycznia 1916 r. zastępcą dowódcy 2 puł LP. Wyróżnił się 3 sierpnia pod Rudką Miryńską, kiedy powstrzymał wdzieranie się oddziałów rosyjskich na odcinku przełamanego frontu. W październiku przeszedł do służby werbunkowej. Od 6 kwietnia do 31 maja 1917 r. był kierownikiem XIV Głównego Urzędu Zaciągu w Kielcach.
Po kryzysie przysięgowym z lipca 1917 r. w Polskim Korpusie Posiłkowym. Przejściowo (25 września-17 listopada) dowodził 2 puł LP, a od 27 listopada I dyonem pułku. W następstwie przejścia II Brygady przez front pod Rarańczą (15/16 lutego 1918) internowany przez Austriaków w obozach w Szeklencze i Dulfalvie. W końcu kwietnia 1918 r. został uwolniony.
Powrócił wówczas do swojego majątku w Osieczanach, gdzie był komisarzem rolniczym. Równocześnie komendant obwodu myślenickiego POW.
Od 2 listopada 1918 r. organizator i dowódca 2 puł LP (potem: 2 pszwol). Funkcję tę sprawował do 15 listopada tj. do chwili wyznaczenia go na dowódcę I dyonu pułku. Z dniem 15 listopada awansował na mjr. kaw. 12 marca 1919 r. został przeniesiony do rezerwy. W 1920 r. powołany do służby czynnej w WP i awansowana na ppłk. kaw. (z dniem 1 kwietnia), objął dowództwo kadry 8 puł. Po zakończeniu walk z bolszewikami ponownie przeniesiony do rezerwy. Zweryfikowany jako ppłk rez, kaw. z 1 czerwca 1919 r.
Mieszkał w swoim majątku w Osieczanach. Był rezesem Tow. Rolniczego, założycielem i dożywotnim prezesem straży pożarnej w Osieczanach oraz założycielem i prezesem tamtejszego kółka rolniczego. Sprawował również funkcję prezesa miejskiej ochotniczej straży pożarnej w Myślenicach, prezesa rady nadzorczej myślenickiej spółki rolniczo-handlowej oraz członka powiatowej rady szkolnej. Członek Zw. Legionistów Polskich, był przewodniczącym jego sądu koleżeńskiego.
W 1934 r. wybrany na burmistrza Myślenic. Funkcję tę sprawował do 4 września 1939 r.
Jako ppłk posp. rusz. zmobilizowany do WP, uczestniczył w obronie Lwowa. Po kapitulacji załogi miasta (22 września) dostał się do niewoli sowieckiej. Przebywał w obozie w Starobielsku. 27 lutego 1940 r. został przewieziony do obozu w Kozielsku.
Zamordowany wiosną 1940 r. w Mińsku Litewskim w więzieniu NKWD przy ul. Lenina 13.
Odznaczony Krzyżem Niepodległości i trzykrotnie Krzyżem Walecznych.
Opublikował: Rotmistrz Legionów Polskich. Wspomnienia z lat 1914-1919, Pruszków [2004].
Żonaty (od 11 VI 1912) z Marią Rostworowską, miał z nią córki Teresę (ur. 1914), Jadwigę (ur. 1914) zamężną Jaglarzową, Zofię, zakonnicę, oraz synów Andrzeja (1916-1986), prawnika, Jana (ur. 1929), a pojej śmierci (od 19 III 1939) z Eugenią Natalią z Dzieduszyckich Juszkiewiczową-Wolańską.
Jest patronem Szkoły Podstawowej i Zespołu Placówek Oświatowych w Drogini koło Osieczan, tam tez wniesiono jego pomnik.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 92/1932
Źródła

J. Cisek, E. Kozłowska, Ł. Wieczorek, Słownik Legionistów Polskich t. I, Kraków, Warszawa, Zalesie Górne 2017; W.K. Cygan, Oficerowie Legionów Polskich 1914-1917. Słownik biograficzny t.1, Warszawa 2005; Encyklopedia Wojskowa t. VI, Warszawa 1937; S. Konarski, Bomberaki, cacypupki i łapiduchy, Londyn 1967; A. Krasicki, Dziennik z kampanii rosyjskiej 1914-1916, Warszawa 1988; H. Lewartowski, B. Pochmarski, J.A. Teslar, Szlakiem bojowym Legionów, Lwów 1915; Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich, Warszawa 1917; S. Łoza, Czy wiesz kto to jest?, Warszawa 1938; H. M[alanowska], w: Epitafia katyńskie, „Wojskowy Przegląd Historyczny” nr 4/1989; „Monitor Polski” nr 92/1932; Raporty Polskiej Organizacji Wojskowej Okręg Kielecki i Radomski 1915-1918, Kielce 2006; Rocznik oficerski 1923, 1924; Rocznik oficerski rezerw 1934; S. Rostworowski, Nie tylko Pierwsza Brygada, t. 1-3, Warszawa 1993;J. Wojtycza, w: Małopolski słownik biograficzny uczestników działań niepodległościowych 1939-1956 t. 9,Kraków 2003.