Bojownikom niepodległości

Jan Rudolf Gabryś

(1891–1940)

Jan Rudolf GabryśUrodził się 1 stycznia 1891 r. w Krakowie. Syn Pawła i Marceli z Odzimków.

Absolwent III Gimnazjum Klasycznego im. Jana Sobieskiego w Krakowie (1910).

W czasie I wojny światowej służył w armii austro-węgierskiej. Służył w 13 pp. Uzyskał stopień por. piech. Od 1918 r. należał do niepodległościowej organizacji „Wolność”, stanowiącej ekspozyturę POW w armii austro-węgierskiej.

Od listopada 1918 r. w stopniu por. piech. w WP. Służył w 13 pp. W 1919 r. awansował na kpt. piech. W okresie wojny z bolszewikami przejściowo (29 sierpnia-18 września 1920) dowódca tego pułku.

W latach 1921-1922 uczył się na I kursie doszkalającym Szkoły Sztabu Generalnego w Warszawie. Zweryfikowany jako mjr piech. z 1 czerwca 1919, do 1926 r. sprawował funkcję szefa Oddz. III OK nr V. Awansowany 15 sierpnia 1924 r. na ppłk. SG piech., od grudnia 1926 do kwietnia 1928 r. pełnił służbę w Biurze Ogólno-Organizacyjnym MSWojsk. Następnie był zastępcą dowódcy 32 pp, a potem od listopada 1931 r. jego dowódcą. Od 1 kwietnia 1932 r. komendant PKU w Jarocinie, a od listopada 1933 r. kierownik Okręgowego Urzędu WF i PW nr VI. Od 1938 r. sprawował funkcję dowódcy Śląsko-Cieszyńskiej Półbrygady ON. Od 11 lipca 1939 r. dowodził 52 pp 12 DP.

Członek Zarządu Głównego Zw. Organizacji Wolność i Uczestników Walk o Niepodległość w Formacjach b. a[rmii]a[ustriackiej] (od 1937 r.) oraz kierował Kołem b. 13 pp.

Na tym stanowisku wziął udział w kampanii 1939 r. Uczestniczył w walkach z Niemcami w rejonie Iłży. Po rozbiciu dywizji na czele zbiorczego baonu przedostał się za Wisłę. Walczył na Lubelszczyźnie. W końcu miesiąca dostał się do niewoli sowieckiej. Przebywał w obozie w Starobielsku.

W kwietniu lub maju 1940 r. zamordowany w Charkowie.

Odznaczony orderem Polonia Restituta 5 kl., dwukrotnie złotym Krzyżem Zasługi i Medalem Niepodległości, pośmiertnie (2007) awansował na gen. bryg. (!)

Jego pamięci poświęcono tablicę w katedrze polowej WP w Warszawie.

Źródła

Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego, Warszawa 2003; W. Chocianowicz, W 50 lecie powstania Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, Londyn 1969; J. Giza, Organizacja „Wolność” 1918. Polska konspiracja niepodległościowa w cesarsko-królewskiej armii podczas I wojny światowej i losy jej bohaterów, Kraków 2011; L. Głowacki, Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939, Lublin 1986; „Monitor Polski” nr 255/1933; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1928, 1932; R. Rybka, K. Stepan, Rocznik oficerski 1939, Kraków 2006.