Jan Tadeusz Buczma

Urodził się 20 listopada 1899 r. w Wojtkowej pow. Dobromil. Syn Ignacego, urzędnika, i Heleny z Chmielewskich. Brat Adama Władysława (zob.). Wlatach 1906-1915 kształcił się w gimnazjum w Żółkwi; ukończył sześć klas. Przez krótki okres czasu pracował jako handlowiec. W czasie I wojny światowej od 15 października 1915 r. w Legionach Polskich. Przydzielony do Komendy Grupy LP w Kozienicach, przechodził tam szkolenie rekruckie. W marcu 1916 r. chory, przebywał w Domu Uzdrowieńców LP w Kamieńsku. W maju w składzie komp. marszowej wyruszył na front. W składzie 4 pp LP brał udział w walkach na Wołyniu, był ranny w lewą nogę. Od 16 października 1916 do 30 marca 1917 r. leczył się w szpitalu w Rzeszowie. Następnie powrócił do pułku. W następstwie kryzysu przysięgowego 15 września 1917 r. wcielony do armii austro-węgierskiej, do 7 listopada 1918 r. służył w 16 pp. Od 11 listopada 1918 r. w stopniu st. szer. w WP. Służył w 4 pp leg. Jako dowódca drużyny, a od lutego 1919 r. dowódca plutonu, brał udział w walkach z Ukraińcami i bolszewikami. 12 listopada przydzielony do Centralnych Wojskowych Zakładów Gospodarczych w Warszawie, sprawował funkcję magazyniera, a nstępnie zastępcy kierownika składnicy. Po wojnie poświęcił się zawodowej służbie wojskowej. 21 listopada 1921 r. mianowany podoficerem zawodowym w stopniu sierż. Od 31 sierpnia 1923 r. kształcił się w Oficerskiej Szkole Piechoty. Uzyskał eksternistycznie maturę. Po ukończeniu szkoły 15 lipca 1925 r. mianowany ppor. piech. Przydzielony do 84 pp, był oficerem młodszym 7 komp., a od 15 października 1925 do 31 maja 1926 r. dowódcą 1 komp. Od 1 czerwca dowódca plut. w szkole podoficerskiej pułku. Skierowany 11 listopada 1926 r. na dziewięciomisięczny kurs obserwatorów przy Oficerskiej Szkole Lotniczej w Grudziądzu. Awansowany 15 lipca 1927 r. na por. piech., po ukończeniu kursu przeniesiony do lotnictwa. Służył w 42 esk. liniowej 4 plotn. 6 sierpnia ranny w wypadku lotniczym, leczył się w szpitalu Oficerskiej Szkoły Sanitarnej w Warszawie. Po rekonwalescencji we wrześniu przydzielony do 41 esk. liniowej. Wobec problemów zdrowotnych leczył się w Szpitalu Okręgowym w Toruniu (14 września 1927-2 stycznia 1928), Szpitalu Ujazdowskim w Warszawie (23 stycznia-12 marca 1928) oraz przebywał na urlopie zdrowotnym. Do esk. powrócił 11 kwietnia 1928 r. Przydzielony na kurs instruktorów strzelania i bombardowania w Lotniczej Szkole Strzelania i Bombardowania w Grudziądzu, 29 lipca 1929 r. powrócił do służby w 41 esk. Następnie był dowódcą plut. szkolnego obsługi uzbrojenia. Przejściowo, od 28 czerwca do 14 września 1930 r. w 41 esk. liniowej, a od 23 sierpnia do 6 września 1931 r. w 43 esk. towarzyszącej. W czerwcu i lipcu 1932 r. p.o. dowódcy esk. szkolnej 4 plotn. 30 czerwca1932 r. ponownie uległ wypadkowi lotniczemu, odniósł jednak niewielkie obrażenia. 11 lutego 1933 r. przeniesiony do 42 esk. liniowej, już 20 marca został przydzielony do Centrum Wyszkolenia Podoficerów Lotnictwa w Bydgoszczy. Sprawował tam funkcje referenta, potem oficera oświatowego, oficera materiałowo-technicznego w tamtejszej Bazie. Z dniem 1 stycznia 1935 r. awansował na kpt. obs. Od 8 kwietnia instruktor strzelania w Lotniczej Szkole Strzelania i Bombardowania w Grudziądzu. Następnie p.o. dyrektora nauk w Centrum Wyszkolenia Technicznego Lotnictwa w Bydgoszczy. Przeniesiony ponownie do szkoły w Grudziądzu, był wykładowcą i dowódcą pododdziału portowego. Od 1 lutego 1936 r. dyrektor nauk, od 1 kwietnia wykładowca, a od 24 sierpnia dowódca pododdziału portowego. 22 października 1937 r. został oficerem taktycznym I dyonu liniowego 2 plotn. Przejściowo (20 czerwca-16 lipca i 1 września do listopada 1938) dowódca tego dyonu. Na jehgo czele wziął udział w rewindykacji części Śląska Cieszyńskiego (Zaolzia). Od 16 listopada 1938 r. dowodził 21 esk. liniową. Na tym stanowisku (w składzie Brygady Bombowej) wziął udział w kampanii 1939 r. 17 września z personelem eskadry przeszedł do Rumunii. Internowany w Tulcei, rychło zbiegł i 12 listopada dotarł do Marsylii. 13 listopada przydzielony do obozu dla polskich lotników w Lyonie, który w grudniu przekształcono w Centrum Wyszkolenia Lotnictwa. Od 6 kwietnia 1940 r. dowodził 15 esk. zapasową tego centrum. Po upadku Francji 24 czerwca z załogami został ewakuowany do Wlk. Brytanii i 27 czerwca dotarł do Liverpoolu. Od 22 września 1940 do stycznia 1941 r. jako dowódca esk. „A” latał w 304 dyonie bombowym oraz był dowódcą obrony plot bazy. W lutym skierowany do bazy Sił Powietrznych w Blackpool. Od marca przebywał na kursie nawigacyjnym w 1 Air Observer Navigation School w Prestwick w Szkocji. Po jego ukończeniu 8 grudnia powrócił do dyonu, w którym 1 maja 1942 r. objął dowództwo esk. „B” i sprawował je do 15 października. Awansował do stopnia mjr. obs. Po ukończeniu tury lotów operacyjnych (odbył około 30 lotów bojowych) 8 stycznia 1943 r. przydzielony do bazy RAF Torquay, gdzie objął stanowisko starszego polskiego personelu lotniczego. Już wmarcu przeniesiony na analogiczne stanowisko do szkoły obserwatorów w 5 Air Observer School w Jurby. Od września jako oficer sztabu pełnił służbę w dowództwie brytyjskiego lotnictwa bombowego. 5 maja 1944 r. otrzymał funkcję oficera łącznikowego w Dowództwie Lotnictwa Wybrzeża. Sprawował ją do 14 czerwca 1945 r. Następnie w różnych ośrodkach zbornych personelu lotniczego. 20 lutego 1947 r. w stopniu ppłk. obs. został zdemobilizowany i w kwietniu powrócił do kraju. Pracował kolejno jako referent w Centrali Rybnej „Dalmor” i w Przedsiębiorstwie Rozpowszechniania Filmów, a potem w biurze projektów „Prozamet”. W latach 1948-1956 był więziony przez władze komunistyczne. W 1964 r. przeszedł na emeruturę. Pozostawał pod obserwacją komunistycznego aparatu bezpieczeństwa. Członek Klubu Seniorów Lotnictwa Aeroklubu PRL. Zmarł 5 lutego 1980 r. w Sopocie. Pochowany na tamtejszym Cmentarzu Komunalnym przy ul. Malczewskiego sektor C 5. Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości i srebrnym Krzyżem Zasługi. Żonaty (od 1932 r.) z Zofią Maćkowską, miał z nią córkę Janinę (ur. 1933) i syna Kazimierza (ur. 1935).