Bojownikom niepodległości

Jan Tadeusz Opieliński

(1892–1918)

Jan Tadeusz OpielińskiUrodził się 2 października 1892 r. w Warszawie. Syn Tadeusza i Kamilli z Kuczyńskich (zob.).

Uczył się w gimnazjum w Kaliszu, z którego za udział w strajku szkolnym (1905) został relegowany. Ukończył prywatną Szkołę Handlową Zgromadzenia Kupców w Warszawie i od 1911 r. studiował na Wydz. Budowy Maszyn Politechniki Lwowskiej.

Równocześnie należał do Związku Walki Czynnej i Związku Strzeleckiego, w którym ukończył kurs oficerski. Był komendantem Intendentury Głównej i zastępcą dowódcy plut. w szkole żołnierskiej. 28 lipca 1914 r. przybył do Krakowa.

Podczas I wojny światowej w oddziale J. Piłsudskiego i Legionach Polskich ps. „Wojsznar”. 8 sierpnia objął dowództwo III (potem: I) plut. 2 komp. III baonu. 9 października 1914 r. mianowano go ppor. piech. Wyróżnił się podczas bitwy pod Anielinem–Laskami (22–26 października), gdzie na czele plut. wziął 134 jeńców. Po utworzeniu I Brygady 18 grudnia przeniesiony na dowódcę IV plut. 1 komp., a w kilka dni później – dowódcę 3 komp. I baonu. Podczas bitwy pod Łowczówkiem 24 grudnia został w zastępstwie dowódcą I baonu. Funkcję tę sprawował z przerwami do 1 stycznia 1915 r. Tego też dnia awansował na por. piech. 9 stycznia został członkiem sądu honorowego I Brygady. Na czele komp. 3 maja dokonał wypadu przez Nidę, biorąc około 60 jeńców. Podczas walk na Lubelszczyźnie został lekko ranny 21 sierpnia 1915 r. pod Kowalikami. Dowództwo komp. sprawował do 17 września.

Odkomenderowany do prac w Polskiej Organizacji Wojskowej (ps. „Zdanowicz”), 10 października zameldował się w Komendzie Naczelnej i został mianowany komendantem III okręgu (Kalisz). Był nim od 20 października do 29 grudnia. Następnie komendant I okręgu (Warszawa–prowincja), a od 18 sierpnia 1916 do 20 maja 1917 r. komendant grupy okręgów „A”. W 1917 r. awansowany w I Brygadzie na kpt. piech. Jednocześnie referent w wydz. propagandy Komisji Wojskowej Tymczasowej Rady Stanu. W czerwcu tego roku został kierownikiem Ekspozytury Komendy Naczelnej na okupację niemiecką. Po uwięzieniu J. Piłsudskiego wszedł w skład Konwentu. W końcu kwietnia 1918 r. przekazał Komendę Naczelną 1 ppor. Adamowi Kocowi. 10 października jako „Umiński” objął komendę Komendę Naczelną 4 (zabór austriacki).

Zmarł 4 listopada 1918 r. na „hiszpankę” w Lublinie. Pochowany na Cmentarzu Parafialnym na Powązkach w Warszawie kwat. 195.

Pośmiertnie awansowany na mjr. piech. z 1 kwietnia 1920 r. i odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl. oraz Krzyżem Niepodległości z mieczami.

Rodziny nie założył.

Źródła

I. Bożyk, Zapomniana postać oficera Legionów i POW Jana Zdanowicza–Opielińskiego „Wojsznara” i jego związki z Kielcami, „Studia Muzealno–Historyczne” t. 7/2015; W.K. Cygan, Oficerowie Legionów Polskich 1914–1917. Słownik biograficzny t. 3, Warszawa 2006; Encyklopedia Wojskowa t. VI, Warszawa 1937; T. Kasprzycki, Kartki z dziennika oficera I Brygady, Warszawa 1934; Materiały do historii I Brygady, „Żołnierz Legionów i POW” nr 3–4/1939; „Monitor Polski” nr 18/1931; T. Nałęcz, Polska Organizacja Wojskowa 1914–1918, Wrocław 1984.