Bojownikom niepodległości

Jan Urbaniec

Pseudonim
"Grzechotnik"
1899–1949

Urodził się 27 stycznia 1899 r. we wsi Pewel Ślemieńska pow. Żywiec. Syn Wojciecha i Anny z Boboniów. właścicieli niewielkiego gospodarstwa rolnego. Po śmierci rodziców w 1909 r. wraz z czwórką młodszego rodzeństwa został wzięty na wychowanie przez brata jego ojca Tomasza Urbańca, który miał pięcioro własnych dzieci. Uczył się w Gimnazjum Realnym w Białej Krakowskiej (obecnie Bielsko-Biała).

Po wybuchu I wojny światowej, w sierpniu 1914 r. porzucił naukę w gimnazjum, dodał sobie lat i wstpił do Legionów Polskich. Służył w 5 komp. 3 pp LP. Uczestniczył w kampaniach: karpackiej, besarabskiej i wołyńskiej. W czerwcu 1915 r. został ranny i do września leczył się w szpitalu. Po rekonwalescencji został awansowany do stopnia st. szeregowca. Powrócił do macierzystego pułku. Pełniąc wzorowo służbę awansowany do stopnia kaprala, następnie sierżanta. Podczas bitwy pod Kościuchnówką 5 lipca 1916 r. po rozbiciu pułku dostał się do niewoli rosyjskiej w okolicach Wołczecka. Po rewolucji w Rosji w październiku 1917 r. zwolniony. Po powrocie z niewoli dostaje przydział do I Pułku Artylerii Legionów Polskiego Korpusu Posiłkowego. Po przejściu II Brygady PKP przez front pod Rarańczą (15/16 lutego 1918) został internowany w Huszt na Węgrzech. 30 marca uciekł z obozu i przedostał na Ukrainę, gdzie wstąpił do III  Korpusu Polskiego. Po jego rozwiązaniu, w kwietniu 1918 r. wstąpił do POW ps. „Grzechotnik”. Służył w KN3. Od czerwca pełnił służbę wywiadowczą w komendzie okręgu w Równem. Od sierpnia dowodził oddziałem lotnym nr 2. W listopadzie został dowódcą oddziału lotnego w Sarnach.

W kwietniu 1919 r. wrócił do kraju. W niepodległej Polsce podjął służbę w Wojsku Polskim w II oddziale Sztabu Generalnego, jako wywiadowca zafrontowy. Równocześnie kończy Gimnazjum w Białej Krakowskiej. Następnie zostaje przydzielony do II oddziału frontu wołyńskiego w stopniu podchorążego. Zweryfikowany jako por. piech. z 1 czerwca 1919 r. W latach 1921–1924 służył w Oddziale II Sztabu Generalnego. Następnie w rezerwie. Należał do Związku Peowiaków. Na początku lat 30. był kierownikiem Wydziału Bezpieczeństwa Publicznego Województwa Wołyńskiego. Następnie w MSZ w służbie dyplomatycznej; był kolejno: wicekonsulem w Leningradzie, Ostrawie, Pradze i na Węgrzech w Ungwarze  (później Użhorod),  gdzie zastał go wybuch II wojny światowej.

Po klęsce kampanii wrześniowej 1939 r. zorganizował na Węgrzech siatkę przerzutową z Polski do Francji. Aresztowany, od kwietnia do końca listopada 1940 r. przebywał w więzieniach w Budapeszcie i Nagykanizsy. Po zwolnieniu, przez Jugosławię, Grecję, Turcję, Mesynę dociera do Stacji Zbornej Ośrodka Zapasowego Wojska Polskiego na Środkowym Wschodzie. Zgłosił się do Wojska Polskiego ale nie został przyjęty; pozostawał bez przydziału. Od roku 1944 pracował w konsulacie polskim w Stambule do zamknięcia placówki.

Po wojnie pozostał na emigracji, zamieszkał w Bejrucie w Libanie. W latach 1946–1948 w składzie Zarządu Związku Polaków w Libanie. Redagował pisma „Orzeł Biały” i „Polak w Libanie”. Zmarł 5 października 1949 r. w Bejrucie i tam został pochowany.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości z mieczami i dwukrotnie Krzyżem Walecznych.

Żonaty (od 1922) z Zofią Jadwigą Andrzeykowicz, miał z nią synów Andrzeja i Macieja (1 IX 1925 – 19 V 2004), żołnierza Batalionu „Zośka”AK, prof. ASP w Warszawie, oraz córkę Marię (ur. 7 X 1927) żołnierza Batalionu „Zośka” AK.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 251/1931
Źródła

M. Cisek, M. Miodoński, W. Motyka, Wiara i wierność. Wkład Żywiecczyzny w czyn niepodległościowy 1914–1918, Milówka 2018; A. Holiczenko, Żołnierze tajnego frontu. Lista imienna KN3 POW-Wschód, 1914–1921, Olsztyn 2012; „Monitor Polski” nr 251/1931; „Peowiak” nr 1/1931; Rocznik oficerski 1923, 1924; Rocznik oficerski rezerw 1934; VII Lista strat Legionów Polskich, Piotrków 1916; „Gazeta Żywiecka” nr 1/1996.