Bojownikom niepodległości

Jan Witold Mikołaj Boguszewski

(1881-1918)

Urodził się 10 września 1881 r. w Uściługu na Wołyniu. Syn Aleksandra Alberta, ziemianina, i Aleksandry. Brat Stefana (zob.).
Ukończył gimnazjum klasyczne w Mińsku Litewskim (1902 r.). Od czwartej klasy uczestniczył w pracach tajnego koła samokształceniowego, którego był od szóstej klasy przewodniczącym. Po ukończeniu szkoły podjął studia na Wydz. Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego, skąd wiosną 1903 r. został relegowany bez prawa dalszego kształcenia się w Warszawie. Wówczas przeniósł się na Wydz. Prawa uniwersytetu w Odessie, gdzie studiował dwa lata. Podczas pobytu w Krakowie nawiązał kontakt z organizacjami rewolucyjnymi. Wiosną 1905 r. przewoził stamtąd do Warszawy ich odezwy. W tym też roku wyjechał w celu dokończenia studiów do Szwajcarii. W 1909 r. uzyskał dyplom lekarski na Uniwersytecie Genewskim, po czym objął posadę w szpitalu w Łodzi.
W grudniu 1910 r. zdał egzamin nostryfikacyjny w Kazaniu i w styczniu 1911 r. uzyskał dyplom. Następnie zamieszkał w Wilnie; pracował jako lekarz oddziału pediatrycznego w szpitalu chorób zakaźnych. Po odbyciu kursu w Wiedniu został kierownikiem biura sanitarno-statystycznego w wileńskim magistracie. W latach 1912-1913 był delegowany przez władze miasta na wystawy i zjazdy do Helsingforsu i Moskwy. Brał także czynny udział w życiu kulturalnym i oświatowym Wilna, współredagował „Lekarza Wileńskiego”, uczestniczył w pracach tajnych organizacji politycznych.
W czasie I wojny światowej w 1914 r. wstąpił do wileńskiego oddziału POW; w tym też roku został przewodniczącym Tow. Pomocy dla ofiar w Wilnie.
Jak pisał Witold Staniewicz [POW na ziemiach W.X. Litewskiego], Było nas kilku jednak odrazu rząd naszych dusz objął, świętej i nieodżałowanej pamięci, dr Jan Boguszewski, natura niesłychanie bogata i czynna, który jako młody lekarz posiadał już wybitne stanowisko w ówczesnym społeczeństwie wileńskiem.
W 1916 r. wstąpił do Legionów Polskich. 1 grudnia 1916 r. mianowany ppor. lek. Jako lekarz baonu służył w 3 pp LP. Podczas pobytu pułku w Zegrzu był stałym łącznikiem między Warszawą a Wilnem. W czasie kryzysu przysięgowego 10 lipca 1917 r. wydalony z Legionów. Nie został internowany, gdyż za opór stawiany Niemcom osadzono go w areszcie, skąd zbiegł do Krakowa.
Tam w okresie od sierpnia 1917 do maja 1918 r. pracował w biurze prezydialnym Krajowego Stow. Czerwonego Krzyża, gdzie poruczono mu specjalny wydz. oraz redagowanie organu stowarzyszenia „Walka o Zdrowie”. W czasie pobytu w Krakowie utrzymywał stały kontakt z POW. W kwietniu 1918 r., zmyliwszy czujność władz okupacyjnych, wyjechał w misji politycznej do Wilna. W czerwcu objął posadę lekarza sejmikowego w powiecie miechowskim.
Brał udział w zwalczaniu epidemii duru plamistego i brzusznego, na który zapadł w październiku i zmarł 5 listopada 1918 r. w Krakowie. Pochowany na tamtejszym Cmentarzu Rakowickim kwat. XXIIa.
Pośmiertnie odznaczony Krzyżem Niepodległości i dwukrotnie Krzyżem Walecznych.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 300/1930
Źródła

J. Cisek, E. Kozłowska, Ł. Wieczorek, Słownik Legionistów Polskich 1914-1918 t. 1, Kraków, Warszawa, Zalesie Górne 2017; W.K. Cygan, Oficerowie Legionów Polskich 1914-1917. Słownik biograficzny t. 1, Warszawa 2005; K. Grodziska-Ożóg, Cmentarz Rakowicki w Krakowie [1803-1939], Kraków 1987; Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich, Warszawa 1917; „Monitor Polski” nr 300/1930; P.O.W. na ziemiach W.X. Litewskiego 1919-1934. Szkice i wspomnienia, Wilno 1934; „Walka o Zdrowie” nr 9/1918; W. Ziembicki, w: Polski Słownik Biograficzny t. II z 1936.