Bojownikom niepodległości

Janina Holecka

(1894–1920)

Janina Holecka

Urodziła się 26 września 1894 r. w Odessie. Córka urzędnika.

W 1912 r. ukończyła gimnazjum w rodzinnym mieście. Następnie pracowała tam zawodowo w biurze.

Od 1 września 1919 r. należała do Polskiej Organizacji Wojskowej ps. „Dunin”, „Maria Dunin”, „Dunin Maria”. Jesienią tego roku kierowała placówką w Batumi, zbierającą informacje z wybrzeża Morza Czarnego i utrzymywała łączność z Konstantynopolem. Po wyparciu przez bolszewików wojsk „białej” Rosji z Odessy w styczniu 1920 r., pozostała wraz z czterema osobami z tamtejszej POW. Współpracowała z Oddz. II Sztabu Generalnego, pracując przy szyfrowaniu raportów. Na początku października na skutek działalności prowokatora Michaiła Wołkowa odeska placówka POW została wykryta przez Cze-ka, a jej członkowie w większości aresztowani. Samą Holecką aresztowano 20 października.

Współpracowniczka placówki Odeskiej P.O.W. ś.p. ob. Janina Holecka (Maria Dunin) od czasu drugiej okupacji Odesy przez władze sowieckie w lecie 1919 r. okazywała placówce znaczne usługi. Rzeczywisty członek P.O.W. Od dnia 1 września 1919 r. pełniła odpowiedzialną funkcję przy szyfrowaniu raportów wojskowych, wysyłanych do Sztabu G. W.P. Mając konieczność pracy zarobkowej, na prace organizacji częstokroć całe noce trawiła nad konspirowaniem raportów, zawsze wywiązując się ze swej pracy nadzwyczaj sumiennie i starannie.

W styczniu 1920 roku, gdy został wypracowany plan częściowej ewakuacji Placówki Odeskiej ze względu na oczekiwaną okupację sowiecką ś.p. Janina Holecka pomimo odbytej już półrocznej pracy zafrontowej, dającej Jej prawo do zmiany i powrotu do Kraju, zgłosiła chęć pozostania na placówce, powodując się chęcią przysporzenia maksimum pożytku krajowi w chwili oczekiwanych decydujących wypadków na Wschodzie. Jednocześnie przyjęła na siebie przechowywanie archiwum placówki, w całej swej pracy kierując się pobudkami natury li tylko ideowej.

Aresztowana w październiku 1920 r. przez władze sowieckie ś.p. ob. Janina Holecka została poddana badaniom wielokrotnym ze stosowaniem gróźb i tortur. Z zupełnym spokojem i wyjątkowym męstwem przyjęła je, nie wydając ani jednego nazwiska, ani jednej informacji z tajemnic służbowych. Poniosła śmierć godnie, do ostatniej chwili zachowując pełną świadomość ciążącego na Niej obowiązku i odpowiedzialności [z wniosku na order Virtuti Militari].

Rozstrzelana wraz z pozostałymi peowiakami 29 października 1920 r. w Odessie.

Pośmiertnie odznaczona orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości i Krzyżem Walecznych.

Rodziny nie założyła.

Źródła

CAW, akta Krzyża Niepodległości z 9 X 1933; A. Holiczenko, Żołnierze tajnego frontu. Lista imienna KN3 POW-Wschód, 1914-1921, Olsztyn 2012; „Monitor Polski” 1933, nr 235; I. Ziemiański, Praca kobiet w P.O.W.-Wschód, Warszawa 1933.