Janusz Albrecht

Urodził się 14 lutego 1892 r. we wsi Kaliska pow. Włocławek. Syn Leopolda i Emmy Rozalii z Kriegerów. Ukończył szkołę handlową we Włocławku (1908), po czym studiował w konserwatorium muzycznym w Petersburgu.

Od 1911 r. członek Związku Walki Czynnej w Petersburgu.

W czasie I wojny światowej od września 1914 do lipca 1917 r. w Legionach Polskich ps. „Ozimiński”. Służył w 1 szw. 1 puł LP.

1) Dn. 23. czerwca 1915 r. pod wsią Kunice kapr. Albrecht udał się na ochotnika wraz z kapr. Rudzkim na opuszczoną przez cofający się własny pluton pozycję, celem odszukania pozostawionego tam i śmiertelnie zranionego kolegi. Idąc wzdłuż linji nieprz. po zupełnie odkrytym terenie – ściągał na siebie przez dłuższy przeciąg czasu skoncentrowany ogień nieprzyjaciela.

Odnalazłszy rannego, którego z powodu gwałtownego krwotoku należało koniecznie opatrzyć, uskutecznił to pod nieustannym a niezwykle silnym obstrzałem, poczym z niesłychanym narażeniem się poddźwignął rannego i doniósł na odkrytej przestrzeni (koło 200 kroków) do cofającego się oddziału.

2) W listopadzie 1914 r. podczas słynnego w dziejach I Brygady odwrotu do Krakowa, uł. Albrecht, wysłany samowtór celem spatrolowania wsi Władysław – skonstatowawszy że wieś jest bardzo silnie obsadzona przez nieprzyjaciela – z nadzwyczajną brawurą wtargnął do jednego z odosobnionych domów, zaskoczył kwaterujących tam dwóch żołnierzy rosyjskich, i uprowadził ich ze sobą z pośród rozlokowanego pułku. Zeznania tych jeńców okazały się bardzo doniosłej wagi.

3) Dn. 24. czerwca 1915 r. podczas ataku koło wsi Bidziny, przy przebieganiu własnej tyraljerki pod bardzo silnym ogniem, zraniony został na odkrytym terenie plut. Kawiński (…).

Kapr. Albrecht, pomimo że reszta szwadronu dobiegła dalej do osłony przed ognim nieprz., pozostał dobrowolnie przy rannym – bardzo się narażając. Opatrzywszy bezwładnego starszego kolegę w tych warunkach, złożył tym jeszcze jeden dowód niezwykłej ofiarności i pogardy niebezpieczeństwa w obliczu śmierci [z wniosku ppłk. Stanisława Skotnickiego na order Virtuti Militari].

Uzyskał stopień wachm. Ukończył szkołę oficerską pułku (31 marca 1917). Dowodził III plut. 1 szw.

Po kryzysie przysięgowym zbiegł z transportu wiozącego go do obozu internowanych w Szczypiornie. Od października 1917 r. członek Polskiej Organizacji Wojskowej.

Od sierpnia 1919 r. w Wojsku Polskim. Był zastępcą dowódcy szw. zapasowego 11 puł, referentem w Departamencie I MSWojsk, a od maja 1920 r. służył w 1 pszwol – był dowódcą plut., potem adiutantem pułku. Walczył z bolszewikami. Ranny pod Rudnią w maju i pod Zawidczami w lipcu 1920 r.

Od marca 1921 r. w Wojskowym Instytucie Naukowo-Wydawniczym. Zweryfikowany jako rtm. kaw. z 1 czerwca 1919 r. Od 1 października 1922 do września 1924 r. studiował w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie. Następnie wykładowca w Centralnej Szkole Kawalerii w Grudziądzu, w latach 1924-1925 był też redaktorem „Przeglądu Kawaleryjskiego”. Od października 1927 r. szef wydziału wyszkolenia Departamentu Kawalerii MSWojsk. 1 stycznia 1928 r. awansował na mjr. SG kaw. W listopadzie 1928 r. został dowódcą szw. 1 pszwol. W okresie od lutego 1930 do kwietnia 1932 r. kierownik referatu w Oddziału III Sztabu Głównego. Awansowany 1 stycznia 1932 r. na ppłk. dypl. kaw., od października był I oficerem sztabu Inspektora Armii gen. Jana Romera, a od czerwca 1935 r. I oficerem do zleceń w Generalnym Inspektoracie Sił Zbrojnych. W lipcu 1937 r. objął dowództwo 1 pszwol. 19 marca 1939 r. otrzymał stopień płk. dypl. kaw.

Należał do komitetu redakcyjnego Encyklopedii Wojskowej.

Członek Związku Legionistów Polskich, od 1936 r. szef Wydziału Kół Pułkowych Komendy Naczelnej tej organizacji.

Na czele pułku uczestniczył w kampanii 1939 r. Wzięty do niewoli 29 września, po trzech dniach zbiegł z obozu w Jarosławiu i przybył do Warszawy. Od połowy października był szefem Oddziału III Dowództwa Głównego SZP. W styczniu 1940 r. został szefem sztabu ZWZ na okupację niemiecką, a w czerwcu szefem sztabu ZWZ. Jesienią został też zastępcą Komendanta Głównego ZWZ.  Aresztowany 7 lipca 1941 r. w Warszawie, pomimo tortur nie załamał się; zgodził się na przekazanie komendantowi ZWZ niemieckiej propozycji „zawieszenia broni”.

Po wykonaniu tego zadania, zobowiązany oficerskim słowem honoru do powrotu do więzienia, 6 września 1941 r. popełnił samobójstwo w Warszawie. Pochowany na Cmentarzu Czerniakowskim sektor I.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości, orderem Polonia Restituta 5 kl., dwukrotnie Krzyżem Walecznych i złotym Krzyżem Zasługi, pośmiertnie otrzymał order Virtuti Militari 4 kl.

Żonaty z Marią z Pawłowskich (zob.), miał z nią córki Danutę (ur. 1918) i Wandę (1924-1983) zamężną Kowalską, żołnierza AK, oraz syna Janusza Kazimierza (4 III 1926-22 VIII 1944), który jako strz. „Janosik” poległ w powstaniu warszawskim.