Bojownikom niepodległości

Janusz Julian Głuchowski

(1888-1964)

głuchowski januszUrodził się 6 sierpnia 1888 r. w majątku Bukowa koło Bełchatowa. Syn Mariana Nepomucena (zob.) i Marii z Ziółkowskich (zob.). Brat Stanisława Stefana (zob.).

Jako uczeń gimnazjum filologicznego w Częstochowie w latach 1903-1904 należał do „Promienia”. Był jednym z przywódców strajku szkolnego w tym gimnazjum (1905 r.), za co został zeń relegowany. Następnie uczył się w polskich szkołach w Piotrkowie i gimnazjum W. Kuropatwińskiego w Częstochowie.

Od lutego 1905 r. czynny członek OB PPS (później – PPS-Frakcji Rewolucyjnej). W latach 1906-1907 uczestniczył w wielu akcjach bojowych; w jednej z nich został ranny w kolano. W tym czasie pracował jako urzędnik w fabryce Rakowskiego. Przez pewien czas w osadzie fabrycznej „Raków” współredagował „Robotnika”. Po zdradzie Edmunda Tarantowicza wyjechał na Ukrainę; przebywał w Jekaterynosławiu, gdzie w 1908 r. eksternistycznie uzyskał maturę.

Zagrożony aresztowaniem wyjechał w grudniu tego roku do Belgii i zamieszkał w Leodium, rozpoczynając studia na tamtejszej politechnice. Tam wśród polskiej kolonii założył sekcję PPS, a w sierpniu 1909 r. – wraz z Tadeuszem Piskorem – koło Zw. Walki Czynnej, stając na jego czele. W tym też roku na IX Zjeździe Zw.

Stowarzyszeń Polskiej Młodzieży Postępowej należał do organizatorów rozłamu i utworzenia „Filarecji” oraz Unii Młodzieży Postępowo-Niepodległościowej za granicą (1910 r.).

Po rozwinięciu się Zw. Walki Czynnej w Zw. Strzelecki dowodził komp. belgijską tej organizacji; był instruktorem i wykładowcą m.in. na kursie oficerskim w Leodium, a także kierownikiem wyszkolenia komp. W sierpniu 1913 r. uczestniczył w letniej szkole w Stróży. Ukończył kurs i zdał egzamin oficerski, otrzymując odznakę tzw. „parasol”. W lipcu 1914 r. był instruktorem i dowódcą plut. w letniej szkole Zw. Strzeleckiego w Oleandrach.

Od 2 sierpnia 1914 r. uczestniczył w akcji bojowej oddziału Władysława Prażmowskiego-Beliny; 19 sierpnia objął dowództwo I plut., 9 października 1914 r. mianowany por. kaw. Po rozwinięciu szw. rtm. „Beliny” w dywizjon (12 listopada 1914) objął dowództwo 2 szw., a 29 stycznia 1915 r. organizowanego przez siebie 3 szw. 9 kwietnia 1916 r. został dowódcą II dyonu 1 puł LP, zaś w sierpniu zastępcą dowódcy pułku. Brał udział w całej kampanii legionowej. 1 listopada 1916 r. awansował na rtm. kaw. Po przybyciu pułku z frontu do Ostrołęki od początku lutego do końca kwietnia 1917 r. był komendantem szkoły oficerskiej 1 puł LP. Następnie dowodził I dyonem. W czasie kryzysu przysięgowego w okresie od 11 do 17 lipca 1917 r. dowódca pułku; zwolniony z Legionów i internowany przez Niemców w Beniaminowie.

Wywieziony z obozu, był więziony w Rastadt (7-30 listopada 1917) i Werl (od 1 grudnia 1917). W końcu października 1918 r. powrócił do kraju.

W porozumieniu z Komendą Naczelną POW wyjechał na teren okupacji austriackiej, gdzie 1 listopada przystąpił do formowania 7 puł. 17 grudnia 1918 r. awansował na mjr. kaw. Do 1 kwietnia 1920 r. dowodził 7 puł podczas działań na froncie litewsko-białoruskim. W tym dniu awansowany na płk. kaw., do 6 czerwca stał na czele grupy kawalerii (7 i 11 puł, baon 19 pp, 1 dak), później zaś I BJazdy.

Ukończył kurs informacyjny dla wyższych dowódców oraz kurs dowódców pułków i brygad (1921 r.). W okresie od 15 maja 1921 do 1 maja 1924 r. dowódca 1 BK, następnie do 1 września 1924 w zastępstwie dowódca 1 DK. Zweryfikowany jako płk kaw. z 1 czerwca 1919. W okresie od września 1924 do października 1925 r. słuchacz kursu w Centrum Wyższych Studiów Wojskowych. Od 15 października 1925 r. dowódca 4 DK. 1 stycznia 1927 r. awansowany na gen. bryg. 24 marca 1930 r. zwolniony z tego stanowiska i przeniesiony do dyspozycji ministra SWojsk. 4 czerwca mianowano go komendantem Centrum Wyższych Studiów Wojskowych.

W tym też okresie pracował społecznie w Lidze Morskiej i Kolonialnej, zajmując stanowisko kierownika wydz. kolonialnego (1930-1932). Aktywnie uczestniczył w działalności Zw. Legionistów Polskich; był komendantem Koła 1 puł LP.

Od 16 marca 1933 do końca 1934 r. dowódca OK nr X w Przemyślu. Po zabójstwie min. Bronisława Pierackiego przeniesiono go do rezerwy; został wojewodą białostockim. Po śmierci J. Piłsudskiego powołany do czynnej służby wojskowej, 5 października 1935 r. objął stanowisko I wiceministra SWojsk; zajmował je do 30 września 1939 r.

Podczas kampanii 1939 r. 18 września przekroczył granicę Rumunii i został internowany. W listopadzie 1940 r. przedostał się do Palestyny, skąd 4 lutego 1941 r. wyjechał do Londynu. Do października 1941 r. był generałem do zleceń NW gen. Władysława Sikorskiego. Następnie do 1943 r. dowodził Bryg. Szkolną w Szkocji, później do września 1945 r. Jednostkami WP w Wlk. Brytanii. 1 czerwca 1945 r. otrzymał stopień gen. dyw. Od września 1945 r. do demobilizacji pozostawał w dyspozycji ministra Obrony Narodowej.

Po wojnie zamieszkał w Londynie. Brał aktywny udział w pracach społecznych i ideowo-politycznych. Był m.in. współzałożycielem i prezesem (1954-1964) Zrzeszenia Kół Pułkowych Kawalerii, prezesem powstałego z jego inicjatywy Koła Generałów i Pułkowników b. Wyższych Dowódców, członkiem założycielem, wiceprzewodniczącym zarządu (od 1947 r.) i prezesem Rady Instytutu J. Piłsudskiego w Londynie (od marca 1963 r.), współzałożycielem i prezesem Koła Beliniaków, prezesem Koła 7 puł oraz Inspektorem Wyszkolenia Brygadowego Koła Młodych „Pogoń” (od 1951 r.). Członek Rady Naczelnej piłsudczykowskiej Ligi Niepodległości Polski. Podczas konfliktu prezydenta Augusta Zaleskiego z gen. Władysławem Andersem opowiedział się po stronie tego ostatniego.

Zmarł 11 czerwca 1964 r. w Londynie i został pochowany na Cmentarzu Brompton.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Polonia Restituta 3 kl., Krzyżem Niepodległości z mieczami, trzykrotnie Krzyżem Walecznych, dwukrotnie złotym Krzyżem Zasługi, brytyjskim orderem Łaźni 3 kl., estońskim orderem Krzyża Wolności 2 kl., francuską Legią Honorową 3 kl., łotewskim orderem Pogromcy Niedźwiedzia 3 kl., rumuńskimi orderami Korony Rumunii 2 kl. i Gwiazdy Rumunii 2 kl., węgierskim orderem Krzyża Zasługi 2 kl.

Opublikował: Rok 1914 sierpień – siódemka, „Beliniak” nr 1/1950; Kawaleria legionowa: 1 pułk ułanów Beliny, w: Jazda polska od wybuchu I wojny światowej (Londyn 1953); Pierwszy chrzest kawaleryjski 1 pułku ułanów Beliny, „Beliniak” nr 3-4/1953; Kryzys przysięgowy w Ostrołęce, „Beliniak” nr 5/1954; Pierwsze i jedyne współdziałanie baterii konnej Leg. Pol. Knolla-Kownackiego z 1 Pułkiem Ułanów Beliny, „Beliniak” nr 5/1954; Kłopoty i zmartwienia Beliny, „Beliniak” nr 6/1955; Odmowa przysięgi i odmowa buntu: fragmenty polityki legionowej z 1917 r., „Niepodległość” t. VI/1958.

Był żonaty z Marią Bukowską.

Jest patronem ulicy w Bełchatowie, Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w tym mieście, jego popiersie znajduje się na terenie Muzeum Ziemi Mińskiej w Mińsku Mazowieckim Dział 7 Pułku Ułanów Lubelskich.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 179/1931
Źródła

CAW, akta personalne 1769/89/1474; T. Białas, Liga Morska i Kolonialna 1930-1939, Warszawa 1986; W.K. Cygan, Oficerowie Legionów Polskich 1914-1917. Słownik biograficzny t. 2, Warszawa 2006; „Dziennik Polski, Dziennik Żołnierza” nr 144, 145, 146, 147/1964; Encyklopedia Wojskowa t. III, Warszawa 1934; B. Gadomski, w: Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego t. 2, Warszawa 1987; P. Hubiak, Belina i jego ułani, Kraków 2003; T. Kasprzycki, Kartki z dziennika oficera I Brygady, Warszawa 1934; T. Kryska-Karski, S. Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Warszawa 1991; Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1994; A. Lenkiewicz, Kawalerowie Polski Niepodległej cz. 2, bmdw; S. Łoza, Czy wiesz kto to jest?, Warszawa 1938; J.M. Majchrowski, Pierwsza Kompania Kadrowa. Portret oddziału, Kraków 2014; S. Martynowski, Polska bojowa, Łódź 1937; Mobilizacja uchodźstwa do walki politycznej 1945-1990, Londyn 1995; „Monitor Polski” nr 179/1931; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1928, 1932; Rodowody pułków jazdy polskiej 1914-1947, Londyn 1983; R. Rybka, K. Stepan, Rocznik oficerski 1939, Kraków 2006; S.F. Składkowski, Beniaminów 1917-1918, Warszawa 1935; S. Składkowski, Nie ostatnie słowo oskarżonego. Wspomnienia i artykuły, Londyn 1964; J. Smoleński, 1 Pułk Ułanów Legionów Polskich Beliny im. Józefa Piłsudskiego, „Beliniak” nr 8-9/1958, 10/1959, 11/1960; R. Starzyński, Cztery lata w służbie Komendanta. Przeżycia wojenne 1914-1918, Warszawa 1937; P. Stawecki, Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918-1939, Warszawa 1994; Twórcy Współczesnej Polski, Warszawa 1938; Za kratami więzień i drutami obozów t. I, Warszawa 1927; M.W. Żebrowski, Księga dziejów 7 Pułku Ułanów Lubelskich im. Generała Kazimierza Sosnkowskiego, Londyn 1969; J. Żuławski, Rodowód i organizacja 1 Pułku Ułanów Legionów Polskich, „Przegląd Kawaleryjski” nr 7/1933.