Bojownikom niepodległości

Jerzy Bajan

(1901–1967)

Jerzy BajanUrodził się 4 czerwca 1901 r. we Lwowie.

Uczył się w gimnazjum we Lwowie. Maturę uzyskał eksternistycznie w maju 1920 r.

W czasie I wojny światowej w POW.

Od 11 listopada do 30 grudnia 1918 r. dowodził oddziałem POW w Stanisławowie. Od 20 stycznia 1919 r. w 2 pszwol. Następnie (do 1 maja) dowodził plut. Od 1 maja w 40 pp – dowodził plut. Ranny w 1919 r. w głowę. Uczył się w Szkole Podchorążych Piechoty. Po jej ukończeniu przydzielony jako ppor. piech. do 24 pp. Uczestniczył w działaniach przeciwko bolszewikom. Walczył m.in. na Ukrainie. 1 czerwca 1920 r. awansował na por. piech.

13 listopada 1921 r. podjął naukę w Oficerskiej Szkole Obserwatorów Lotniczych. Po jej ukończeniu 1 grudnia 1922 r. otrzymał przydział do plut. łącznikowego 3 plotn. Od 1 kwietnia 1924 r. przebywał w Szkole Pilotów w Bydgoszczy. 1 czerwca 1925 r. został dowódcą plut. łącznikowego 6 plotn, zaś 15 stycznia 1926 r. objął analogiczną funkcję w 11 plotn. 1 lipca 1928 r. przydzielony do 122 esk. myśliwskiej 2 plotn. Stworzył tam zespół akrobacyjny. Z dniem 1 stycznia 1931 r. otrzymał stopień kpt. pil. W okresie od października 1931 do 31 marca 1935 r. dowodził 122 esk. 1 kwietnia skierowany na stanowisko kierownika grupy szkolnej do Lotniczej Szkoły Strzelania i Bombardowania w Grudziądzu. Już 1 września powrócił do 122 esk. Z dniem 1 stycznia 1936 r. awansował na mjr. pil. 15 stycznia objął funkcję szefa pilotażu Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa. Od 1 listopada 1936 r. był słuchaczem rocznego kursu w Wyższej Szkole Lotniczej w Warszawie. Następnie powrócił na uprzednio zajmowane stanowisko. Awansowany 19 marca 1939 r. na ppłk. pil., był wówczas oficerem ds. wyszkolenia ogólno-lotniczego Grupy Szkół Lotniczych. 1 sierpnia został komendantem Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie.

Uczestnik licznych zawodów lotniczych. Twórca akrobacji zespołowej w Polsce. Zdobywca I miejsca na Challenge`u w 1934 r.

Podczas kampanii 1939 r. 2 września ciężko ranny w lewą rękę podczas bombardowania Dęblina. Leczył się w szpitalu w Warszawie, po czym był ewakuowany do Lublina i dalej do Śniatynia. 17 września przekroczył granicę Rumunii. Do Francji dotarł już 16 października. Tam poddał się dalszemu leczeniu m.in. w szpitalu w Créteil pod Paryżem. Po upadku Francji ewakuowany do Wlk. Brytanii. W okresie od 1 września do 21 grudnia 1940 r. leczył się w szpitalu w Torquay. Potem przeniesiono go do Blackpool. 11 lutego 1941 r. przydzielony jako polski oficer łącznikowy do sztabu 13 Grupy Myśliwskiej RAF, zaś w okresie od 7 kwietnia do 17 października 1941 r. był pierwszym polskim oficerem łącznikowym w dowództwie szkolenia lotniczego RAF (dowódcą polskiego lotnictwa szkolnego). Po ukończeniu kursów lotniczych 13 stycznia 1942 r. przydzielony jako szeregowy pilot do 316 dyonu myśliwskiego. Mimo inwalidztwa uczestniczył w lotach bojowych. Od 4 maja szef wydz. personalnego Inspektoratu Polskich Sił Powietrznych. 1 czerwca 1943 r. został oficerem łącznikowym w dowództwie lotnictwa myśliwskiego RAF (dowódcą polskiego lotnictwa myśliwskiego). Awansował na płk. pil. Po zakończeniu wojny i demobilizacji zamieszkał w Wlk. Brytanii.

Działał w Stow. Lotników Polskich w Wlk. Brytanii (m.in. sprawował funkcję jego prezesa i przewodniczącego komitetu wykonawczego). Był współorganizatorem Polskiego Klubu Szybowcowego w Lasham. Członek Kapituły Orderu Odrodzenia Polski (1955-1958).

Utrzymywał się z renty.

Zmarł 27 czerwca 1967 r. w Londynie i został pochowany na tamtejszym Cmentarzu Northwood.

Odznaczony orderem Polonia Restituta 4 i 5 kl., trzykrotnie Krzyżem Walecznych, złotym i srebrnym Krzyżem Zasługi, Medalem Niepodległości, bułgarskim orderem św. Aleksandra 4 (?) kl., rumuńskim orderem Korony Rumunii 4 kl., szwedzkim orderem Miecza 4 kl., pośmiertnie otrzymał order Polonia Restituta 3 kl.

Żonaty z Marią N.

Jest patronem ulic w Poznaniu, Wrocławiu, Szczecinie, Mielcu i Gdańsku. W 1934 r. wybito ku jego czci medal pamiątkowy.

Źródła

W. Bartosz, w: Małopolski Słownik Biograficzny Uczestników Działań Niepodległościowych 1939-1956 t. 3, Kraków 1998; W.K. Cygan, Żołnierze Niepodległości 1863-1938. Słownik biograficzny t. 3, Mińsk Mazowiecki-Warszawa-Kraków 2011; „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej” nr 2/1955; S. Łoza, Czy wiesz kto to jest? t. 2, Warszawa 1939; „Monitor Polski” nr 93/1938; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1928, 1932; R. Rybka, K. Stepan, Rocznik oficerski 1939, Kraków 2006; W. Zmyślony, Jerzy Bajan, www.polishairforce.pl.