Bojownikom niepodległości

Jerzy Jan Jastrzębski

(1895–1944)

Jerzy Jan JastrzębskiUrodził się 29 lipca 1895 r. w majątku Awižańce koło Sejn. Syn Gustawa i Stanisławy z Bieńkiewiczów.

Od 1905 r. kształcił się w Szkole Handlowej w Suwałkaach, w 1912 r. ukończył siódmą klasę. Maturę uzyskał w gimnazjum w Mariampolu.

Od grudnia 1913 r. w armii rosyjskiej. Był dowódcą plut., a od 1917 r. szw. 2 pułku lejbułańskiego. Uzyskał stopień por. kaw. Uczestniczył w działaniach frontowych. W grudniu 1917 r. przeszedł do I Korpusu Polskiego. Był dowódcą taborów 3 puł, od kwietnia 1918 r. służył w Legii Oficerskiej, zaś w maju został członkiem Sądu Honorowego. Po demobilizacji korpusu powrócił do kraju.

Podjął studia na Politechnice Warszawskiej.

Od listopada 1918 r. w Wojsku Polskim. Początkowo był dowódcą szw. suwalskiego pp. Od grudnia dowódca plut., a od stycznia 1919 r. szw. w 10 puł. Brał udział w wojnie z bolszewikami, w październiku 1919 r. został ranny. Leczył się w szpitalu i po rekonwalescencji w grudniu powrócił do 10 puł, w którym dowodził szw.

Od czerwca 1921 r. zastępca dowódcy 10 puł, zaś w lipcu objął dowództwo dyonu. Zweryfikowany jako rtm. kaw. z 1 czerwca 1919 r., przebywał na kursie doszkolenia w Centralnej Szkole Kawalerii w Grudziądzu (listopad 1922–wrzesień 1923) i w Doświadczalnym Centrum Wyszkolenia w Rembertowie (październik-listopad 1923), po czym powrócił do 10 puł. Był dowódcą dyonu, od maja 1924 r. komendantem koszar, od czerwca dowódcą szw., a od marca 1925 r. kwatermistrzem pułku. Z dniem 15 sierpnia 1924 r. awansował na mjr. kaw. W latach 1926–1928 studiował w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie. Po jej ukończeniu 31 października 1928 r. został szefem sztabu 4 DK. Od stycznia 1930 r. II oficer sztabu w Inspektoracie Armii we Lwowie. Awansowany 1 stycznia 1931 r. na ppłk. dypl. kaw., od września zajmował stanowisko zastępcy dowódcy 27 puł. W kwietniu 1934 r. został dowódcą 8 psk. Od września do listopada 1935 r. przebywał na kursie oficerów sztabowych w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu. 19 marca 1938 r. awansował na płk. dypl. kaw.

Na tym stanowisku wziął udział w kampanii 1939 r. Walczył na Pomorzu, a następnie dowodził kombinowanym pułkiem kawalerii w bitwie nad Bzurą. Nie mogąc przebić się do Warszawy rozwiązał pułk pod Błoniem. 18 października dostał się do niewoli niemieckiej. Osadzony w obozie jenieckim w Krakowie, wkrótce z niego zbiegł i powrócił do rodziny do Radomia. Przedostał się do Warszawy i podjął działalność w SZP/ZWZ. Następnie czynny w organizacji „Muszkieterzy”. Na początku 1940 r., po aresztowaniu Aleksandra Wielopolskiego, wszedł w jego miejsce do Kapitanatu „Muszkieterów” i został zastępcą komendanta organizacji Stefana Witkowskiego. 27 kwietnia jako emisariusz „Muszkieterów” wyjechał do Krakowa, skąd przez Węgry 19 maja przybył do Paryża. Po upadku Francji ewakuowany do Wlk. Brytanii. Od czerwca 1940 r. szef sztabu Dowództwa Obozów i Oddziałów w Szkocji, a od sierpnia należał do Komisji Regulaminowej w Londynie. W styczniu 1941 r. został zastępcą dowódcy 10 BK Panc. W listopadzie wyjechał na Bliski Wschód, gdzie od stycznia 1942 r. służył w Ośrodku Zapasowym Samodz. Bryg. Strz. Karpackich. Od kwietnia komendant bazy ewakuacyjnej w Teheranie. W maju objął funkcję zastępcy dowódcy 3 DSK. W grudniu 1943 r. był komendantem pierwszego transportu morskiego dywizji z Egiptu do Włoch. Uczestnik kampanii włoskiej 2 Korpusu Polskiego. Ciężko ranny 23 kwietnia 1944 r. w następstwie wejścia na minę na górze Monte Trocchio.

Zmarł z ran 24 kwietnia 1944 r. w szpitalu w Venafro. Pochowany na polskim cmentarzu wojennym pod Monte Cassino.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., orderem Polonia Restituta 5 kl., dwukrotnie Krzyżem Walecznych i Medalem Niepodległości, pośmiertnie otrzymał order Virtuti Militari 4 kl. oraz awansowany przez Naczelnego Wodza gen. Władysława Andersa z dniem 1 stycznia 1964 r. na gen. bryg.

Jest patronem 1 Lęborskiego baonu zmechanizowanego.

Źródła

W. Chocianowicz, W 50 lecie powstania Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, Londyn 1969; K. Ciechanowski, Armia „Pomorze” 1939, Warszawa 1983; T. Kryska-Karski, S. Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Warszawa 1991; A.K. Kunert, Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939–1944 t. 2, Warszawa 1987; „Monitor Polski” nr 24/1933; Rocznik oficerów kawalerii 1930; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1928, 1932; R. Rybka, K. Stepan, Rocznik oficerski 1939, Kraków 2006; Wykaz poległych i zmarłych żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na obczyźnie latach 1939–1946, Londyn 1952.