Józef Alojzy Gawrych

Urodził się 16 marca 1891 r. w Tarnówku pow. Oborniki. Syn Józefa, rolnika, i Anny.

W latach 1909-1912 odbywał studia handlowe w Berlinie, gdzie był współpracownikiem „Dziennika Berlińskiego”. Był korespondentem wojennym podczas I wojny bałkańskiej. W 1913 r. przez krótki okres czasu redaktor naczelny „Gazety Opolskiej”, a potem redaktor naczelny „Głosu Lubawskiego” na Pomorzu.

W 1914 r. powolany do służby w armii niemieckiej, w jej szeregach brał udział w I wojnie światowej. Służył w niej do 1918 r. W 1918 r. został oficerem propagandy na rzecz pożyczek wojennych w Świdnicy.

10 listopada 1918 r. był współorganizatorem Rady Robotniczo-Żołnierskiej w Świdnicy i do 24 listopada stał na jej czele. Powrócił do Opola, gdzie pracował w „Gazecie Opolskiej”, założył propolskie pismo „Der Weisse Adler” (wydał trzy numery).

Uczestnik powstania wielkopolskiego. Sprawował m.in. funkcję szefa sekcji prasowej. W styczniu 1920 r. w stopniu kpt. oficer łącznikowy DOGen Poznań z 1 pstrz bytomskich. Od lutego 1920 r. w Polskim Komitecie Plebiscytowym jako szef wydz. wywiadowczego i szef ds. Policji Górnego Śląska ps. „Hawrych”, „Laudański”. W latach 1921-1922 pracował w Naczelnej Radzie Ludowej na Górnym Śląsku.

Zweryfikowany jako kpt. rez. piech. z 1 czerwca 1919 r.

W niepodległej Polsce mieszkał w Katowicach. W latach 1922-1939 pozostawał na kierowniczych stanowiskach w towarzystwach ubezpieczeniowych.

Od 1920 r. członek Polskiego Stronnictwa Chrześcijańskiej Demokracji. Należał do Zw. Hallerczyków, w którym od 1936 r. był prezesem Chorągwi Śląskiej. Od 1929 r. członek Stronnictwa Narodowego (m.in. wiceprezes okręgu śląskiego), z jego ramienia radny Katowic. W 1937 r. wszedł w skład Komitetu Wojewódzkiego Stronnictwa Pracy w Katowicach (sprawował funkcję wiceprezesa), a także był wiceprezesem Rady Naczelnej stronnictwa.

Podczas II wojny światowej w latach 1939-1942 przebywał we Lwowie, gdzie brał udział w ruchu oporu. Kierował konspiracyjnymi strukturami Stronnictwa Pracy.Redagował pismo „Wytrwamy”. Zagrozony aresztowaniem, w 1942 r. przedostał się do Warszawy. Został dokooptowany do Zarządu Głównego Stronnictwa Pracy. Uczestniczył w powstaniu warszawskim.

Od 1945 r. członek władz naczelnych Stronnictwa Pracy, potem (od 1950 r.) Stronnictwa Demokratycznego. Członek Krajowej Rady Narodowej (1946-1947) oraz Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach. Od 1950 r. pozostawał na emeryturze.

Mieszkał w Poznaniu.Należał do Zw. Uczestników Walki Zbrojnej, potem ZBoWiD.

Zmarł w 1955 r. w Poznaniu. Pochowany na Cmentarzu Wojskowym w Katowicach przy ul. Meteorologów sektor 4.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości i orderem Polonia Restituta 4 i 5 kl.

Żonaty z Haliną N., miał syna Anatola Józefa Gawrych-Laudańskiego (ur. 5 VIII 1924) i Jerzego (1 I 1927-1 I 1994).