Bojownikom niepodległości

Józef Anusz

(1873–1949)

Urodził się 14 listopada 1873 r. w Latowiczu pow. Mińsk Mazowiecki. Syn Walentego, rolnika, i Marianny ze Świątków. Brat Antoniego (zob.) i Franciszka (zob.).

Ukończył szkołę im. Konarskiego w Warszawie, po czym wstąpił do seminarium duchownego w Lublinie. W 1899 r. został wyświęcony na kapłana.

Objął funkcję wikariusza w Skierbieszowie, a potem w Puszczy Solskiej. W obu tych parafiach rozwinął akcję patriotyczną. Wspierał unitów w ich walce z władzami rosyjskimi – udzielał im posług kapłańskich, zachęcał do oporu przeciwko prawosławiu, pobudzał żarliwość katolicką i rozbudzał uczucia patriotyczne. Na duża skalę kolportował wydawnictwa z Krakowa m.in. pismo Polak. W 1903 r. wbrew zwierzchnikom odczytał w parafii list biskupa wileńskiego skierowany przeciwko szkołom cerkiewnym. W następstwie tego został zawieszony w czynnościach. Zagrożony procesem, w 1904 r. wyjechał do Brazylii.

Tam w lipcu 1904 r. objął parafię w Araukarji. Prowadził działalność oświatową – sprowadzał książki, które rozsyłał po całej Paranie, a także do Chile. Zorganizował na terenie swojej parafii 12 szkół polskich. Zwolennik prowadzenia akcji kolonizacyjnej przez Polaków na terenie Parany. Pisywał do wydawanego w kraju Zarania.

W 1916 r. pozbawiony stanowiska proboszcza, wyjechał do Porto Alegro, występując ze stanu duchownego.

Powróciwszy do Parany, osiadł w kolonii Cruz Machado, gdzie przez kilka lat pracował na roli. Ze względu na stan zdrowia opuścił kolonię, po czym był urzędnikiem kontraktowym w polskim konsulacie w Sao Paulo. W okresie od 1930 do 31 października 1933 r. sprawował funkcję kierownika Patronatu opieki nad emigrantami polskimi w Porto Alegro.

Zmarł w 1949 r.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości.

Od 1916 r. był żonaty, miał czworo dzieci

Źródła

CAW, akta Komitetu Krzyża i Medalu Niepodległości; W.K. Cygan, Żołnierze Niepodległości 1863–1938 Słownik biograficzny t. 2, Mińsk Mazowiecki – Warszawa – Kraków 2011; „Monitor Polski” 1934, nr 6.