Bojownikom niepodległości

Józef Appel

(1896–1985)

Appel JózefUrodził się 6 sierpnia 1896 r. w Tarnowie. Syn Antoniego, kolejarza, i Stanisławy z Rolandów.

Ukończył szkołę powszechną w Tarnowie i pięć klas tamtejszego gimnazjum. Od 1912 r. uczył się drukarstwa w Krakowie.

Należał do Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”.

W czasie I wojny światowej od sierpnia 1914 r. w Legionach Polskich. Służył w 8 komp. 2 pp LP. W listopadzie 1916 r. skierowany do Komisariatu Werbunkowego w Ostrołęce. Od czerwca 1917 r. na kursie wyszkolenia w Zambrowie, a potem ponownie w 2 pp LP.

Po kryzysie przysięgowym w Legionach z lipca tego roku pozostał w pułku. Uczestniczył w przejściu II Brygady przez front pod Rarańczą (15/16 lutego 1918). Następnie służył w II Korpusie Polskim. Brał udział w bitwie z Niemcami pod Kaniowem (11 maja). Po kapitulacji korpusu (12 maja) dostał się do niewoli, z której zbiegł. Przebywał w Humaniu i Kijowie.

W sierpniu wstąpił do 4 DStrz gen. Lucjana Żeligowskiego. Wraz z nią w czerwcu 1919 r. powrócił do kraju.

Po reorganizacji dywizji jako pchor. służył jako dowódca III plut. 3 komp. 28 pp. Brał udział w walkach z Ukraińcami.

Podchorąży Appel Józef w bitwie na rzece Serecie we wsi Szypowce dnia 19 lipca 1919 r. jeden z pierwszych ze swym plutonem nie zważając na silny ogień karabinów maszynowych i ręcznych, przeszedł rzekę w bród i zajął przeciwległy brzeg rzeki – stromy i wysoki, kilkadziesiąt metrów, obsadzony przez nieprzyjaciela.

Nieprzyjaciel odrzucony, począł się cofać, będąc prześladowanym, gdy zatrzymał się by stawić opór i otworzył ogień z karabinów maszynowych i ręcznych, podchorąży Appel wykazując osobistą inicjatywę, odwagę, przykład, energję i siłę woli, poprowadził swój pluton zagrażając z prawego skrzydła nieprzyjacielowi.

Nieprzyjaciel zmuszony był cofnąć się pozostawiając karabin maszynowy. W bitwie tej przez trzeci pluton 3-ej kompanji, którym dowodził podchor. Applel, wzięci byli niewolnicy – kilkunastu ludzi [z wniosku na order Virtuti Militari].

Następnie walczył z bolszewikami na froncie litewsko-białoruskim. Ranny 24 maja 1920 r. w majątku Mariampol koło wsi Borejki. Leczył się w szpitalu w Łodzi. Po rekonwalescencji przydzielony do 15 pp i w jego składzie uczestniczył w dalszych walkach z bolszewikami. 30 września 1920 r. mianowany ppor. piech.

Po zawieszeniu broni skierowany na trzymiesięczny kurs oficerów łączności w Grodnie. Po jego ukończeniu został dowódcą plut. łączności 15 pp. 15 lutego 1922 r. przeniesiony do rezerwy. Zweryfikowany jako por. rez. piech. z 1 czerwca 1919, 19 marca 1939 r. awansował na kpt. rez. piech.

Mieszkał w Warszawie, od 1928 r. pracował jako kierownik magazynu surowców w Głównej Drukarni Wojskowej. W następstwie wykrycia nadużyć w drukarni (choć nie był on w ten proceder zamieszany) 24 lutego 1936 r. został zwolniony z pracy.  Prawdopodobnie od marca 1938 r. pracował w Drukarni Państwowej.

Członek Związku Legionistów Polskich.

W 1939 r. zmobilizowany do WP, dowodził komp. wartowniczą w obronie Modlina. Po kapitulacji załogi (29 września) dostał się do niewoli niemieckiej, w której przebywał przez cały okres wojny m.in. w oflagu II C w Woldenbergu.

Po uwolnieniu powrócił do Warszawy. Aż do przejścia na emeryturę (1961 r.) pracował jako drukarz.

Zmarł 27 listopada 1985 r. w Warszawie i został pochowany  na tamtejszym Cmentarzu Komunalnym Północnym kwat. W-X-10.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości i trzykrotnie Krzyżem Walecznych.

Żonaty (od 1927 r.) z Amelią Milęcką, miał z nią córkę Danutę Kazimierę (15 V 1928-28 VII 2020) zamężną Olbryś, żołnierza AK, ekonomistkę.

Źródła

CAW, I.482.75-7131; J. Cisek, E. Kozłowska, Ł. Wieczorek, Słownik Legionistów Polskich 1914-1918 t. 1, Kraków-Warszawa-Zalesie Górne 2017; W.K. Cygan, Żołnierze Niepodległości 1863-1938. Słownik biograficzny t. 2, Mińsk Mazowiecki-Warszawa-Kraków 2011; M. Gałęzowski, Na wzór Berka Joselewicza. Żołnierze i oficerowie pochodzenia żydowskiego w Legionach Polskich, Warszawa 2010; G. Łukomski, w: Kawalerowie Virtuti Militari 1792-1945 t. II (1914-1921) cz. 1, Koszalin 1991; „Monitor Polski” 1932, nr 92;  Rocznik oficerski 1923, 1924; Rocznik oficerski rezerw 1934; R. Rybka, K. Stepan, Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939, Kraków 2003.