Bojownikom niepodległości

Józef Berger

(1901–1962)

Urodził się 14 marca 1901 r. w Orłowej pow. Frysztak na Śląsku Cieszyńskim.

Ukończył gimnazjum w rodzinnej miejscowości.

Działacz skautowy; był drużynowym 1 drużyny orłowskiej.

W latach 1918-1920 służył w WP. Od listopada 1918 r. dowodził wywiadowczym  plut. harcerskim w Dąbrowej na froncie czeskim. Potem brał udział w walkach z bolszewikami na froncie litewsko-białoruskim. Później przydzielony do akcji plebiscytowej na Śląsku Cieszyńskim. Jako uczeń wstąpił do Tajnej Organizacji Wojskowej. W oparciu o uczniów swojego gimnazjum zorganizował grupę wywiadowczą. Uczestniczył w przemycie broni do rejonu Morawskiej Ostrawy.

W latach 1920-1925 studiował teologię na uniwersytetach w Warszawie, Wiedniu, Bazylei i Strassburgu.

Od 1925 r. pracował jako pastor ewangelicki w Czeskim Cieszynie. Po rozłamie wśród ewangelików mieszkających w tym mieście na orientacje: polską i niemiecką, został (w 1926 r.) pierwszym pastorem zboru polskiego. Brał udział w pracach narodowych w Zagłębiu Ostrawsko-Karwińskim. Głównie dzięki jego staraniom w 1932 r. wybudowano nowy kościół ewangelicki w Czeskim Cieszynie.

Od 1922 r. stał na czele Stronnictwa Ludowego w Republice Czechosłowackiej, stanowiącej partię reprezentującą Polaków mieszkających na Zaolziu.

Działacz Zw. Młodzieży Ewangelickiej i Zw. Harcerstwa Polskiego w Czechosłowacji. W latach 1922-1931 członek zarządu (przez cztery lata wiceprezes) Sekcji Narciarskiej „Watra” cieszyńskiego oddziału Polskiego Tow. Tatrzańskiego, a od 1932 r. kierownikiem sekcji narciarskiej Polskiego Tow. Turystyczno-Sportowego „Beskid  Śląski” w Orłowej.

Jesienią 1938 r., po przyłączeniu Zaolzia do Polski, został powołany na posła do Sejmu Śląskiego.

Podczas II wojny światowej aresztowany przez Niemców, był więziony w obozach koncentracyjnych w Auschwitz i Dachau.

Uwolniony w 1945 r., ponownie stanął na czele polskiego zboru luterańskiego w Czeskim Cieszynie; jednocześnie sprawował funkcję seniora Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego na Śląsku Cieszyńskim.

W 1949 r. uzyskał doktorat w Akademii Teologicznej w Chylicach pod Warszawą.

W 1950 r. wybrany superintendentem Śląskiego Kościoła Ewangelickiego Wyznania Augsburskiego. W 1952 r. został prof. teologii systematycznej Akademii Teologicznej w Modrej koło Bratysławy. Przeniósł się wówczas na stałe do Bratysławy.

Zmarł 11 czerwca 1962 r. w Bratysławie. Pochowany na cmentarzu w Ropicy.

Odznaczony orderem Polonia Restituta 3 kl. i Krzyżem Niepodległości.

Żonaty z Katarzyną Biela, miał syna Romana.

Jego pamięci poświęcono tablicę pamiątkową w zborze ewangelickim w Czeskim Cieszynie.

Źródła

„Monitor Polski” nr 179/1931; W. Nekrasz, Harcerze w bojach 1914-1921 cz. 2, Warszawa 1931; J. Oleksiński, w: Encyklopedia Katolicka t. 2, Lublin 1976.