Bojownikom niepodległości

Józef Bil

(1894–1940)

Józef BilUrodził się 18 marca 1894 r. we Lwowie. Syn Andrzeja i Ewy z Waców.

Ukończył szkołę powszechną (1909 r.) oraz kursy handlowe we Lwowie.

Od marca 1910 r. pracował jako handlowiec w firmie „G.. i E. Hawranek”.

Wiosną 1914 r. wstąpił do Zw. Strzeleckiego we Lwowie.

W czasie  wojny światowej 1 sierpnia 1914 r. w składzie komp. strzeleckiej ze Lwowa wyruszył do Krakowa i tam wszedł w skład oddziału J. Piłsudskiego i Legionów Polskich ps. „Lotek”. Od 8 września służył w 2 komp. II baonu 1 (potem: 5) pp LP. Chory, do 13 marca 1916 r. przebywał w szpitalu w Przemyślu, a następnie w Domu Uzdrowieńców w Kamieńsku. Potem powrócił do komp.

Od 1916 r. grał w drużynie piłkarskiej „Legii”.

W następstwie kryzysu przysięgowego 19 września 1917 r. wcielony do armii austro-węgierskiej. W składzie spieszongo 2 psk walczył na froncie włoskim. 6 listopada 1918 r. powrócił do kraju.

Od 24 listopada w WP. Jako dowódca plut. 14 komp. służył w 5 pp leg. 1 lipca 1919 r. przydzielony do baonu zapasowego, z tym też dniem mianowany ppor. piech. Był dowódcą plut. 1 sierpnia odkomenderowany na Górny Śląsk. Podczas I powstania śląskiego dowodca 3 komp. strzelców bytomskich. Po stłumieniu powstania chor, leczył się w szpitalu garnizonowym we Lwowie. Od 6 grudnia dowodził 3 komp. baonu zapasowego 5 pp leg. Od 23 marca 1920 r. na froncie. Uczestniczył w walkach na froncie litewsko-białoruskim i na Łotwie. Jako dowódca 5 komp. Brał udział w wyprawie kijowskiej, walkach odwrotowych i bitwie warszawskiej i niemeńskiej. Szczególnie wyróżnił się 22 sierpnia 1920 r. w czasie bitwy o Białystok.

Dnia 22 sierpnia 1920 r. ppor. Bil otrzymał rozkaz, aby 5 komp. z 5 pp Leg. Zagrodziła odwrót brygady bolszewickiej, starającej się przedrzeć po zajęciu Białegostoku przez nasze oddziały, na południe od tegoż, przez szosę Boćki-Białystok. Tuż poza miastem doszło do zaciętej walki z nieprzyjacielem, który już atakował nasze tabory. Energicznym kontratakiem nieprzyjaciel został doszczętnie rozbity, wzięto 300 jeńców, 5 kaemów i 4 działa.

Od 15 października 1921 r. odkomenderowany na Wojskowe Kursy Maturalne im. mjr. W. Łukasińskiego w Wilnie. Zweryfikowany jako por. piech. z 1 czerwca 1919 r. W kwietniu 1923 r. uzyskał maturę. Jako dowódca komp. służył w 5 pp leg. Awansowany z dniem 15 sierpnia 1924 r. na kpt. piech. Ukończył kurs dla młodszych oficerów w Chełmnie (7 stycznia-7 maja 1925) i kurs narciarskiw Krynicy (26 stycznia-28 lutego 1928). 6 grudnia 1928 r. został przydzielony do 68 pp, został komendantem powiatowym PW w Kole. Od 28 grudnia 1929 do 11 marca 1930 dowódca 1 komp. km, a potem 1 komp.  18 czerwca 1930 przydzielony do 43 pp. Dowodził komp. W 1933 r. objął dowództwo 1 komp. 9 pp leg. Karany dyscyplinarnie, 2 września 1934 r. zawieszony w obowiązkach, a potem zwolniony ze stanowiska. 4 lipca 1935 r. oddany do dyspozycji dowódcy OK nr II, z dniem 31 stycznia 1936 r. przeniesiony w stan spoczynku.

Piłkarz, w 1922 r. w składzie „Strzelca” Wilno uczestniczył w finałach mistrzostw Polski, następnie reprezentował „Laudę” Wilno (grał w finałach mistrzostw Polski w 1923 r.) oraz do 1927 r. WKS „Pogoń” Wilno. Grał na pozycji obrońcy. Uprawiał lekką atletykę. W 1924 r. zajął trzecie miejsce w mistrzostwach Polski w biegu maratońskim.

Po przeniesieniu w stan spoczynju mieszkał we Lwowie.

Zmobilizowany 27 sierpnia 1939 r. do WP, służył w baonie zapasowym 24 pp (Ośrodek Zapasowy 27 DP). W jego składzie brał udział w kampanii wrześniowej. Następnie powrócił do Lwowa. Tam 9 grudnia aresztowany przez NKWD, przebywał w więzieniu śledczym przy ul. Sądowej, zaś 31 stycznia 1940 r. przeniesiony do więzienia na Zamarstynowie.

Wywieziony na podstawie listy nr 055/4 z 5-9 maja 1940 r., wkrótce potem został zamordowany na terenie Ukrainy, zapewne w Kijowie.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości i czterokrotnie Krzyżem Walecznych.

Żonaty z Eugenią Leśkiewicz, miał z nią synów Zdzisława (17 II 1924-5 V 1991) i Zbigniewa (ur. 26 IX 1926).

Jego pamięci jest poświęcona tablica w katedrze polowej WP w Warszawie.

Źródła

K. Banaszek, W.K. Roman, Z. Sawicki, Kawalerowie orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich, Warszawa 2000; J. Cisek, E. Kozłowska, Ł. Wieczorek, Słownik Legionistów Polskich 1914-1918 t. 1, Kraków, Warszawa, Zalesie Górne 2017; „Monitor Polski” nr 212/1933; Polski Cmentarz Wojenny Kijów-Bykownia. Księga cmentarna t. I, Warszawa 2015; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1928, 1932; VI Lista strat Legionów Polskich, Piotrków 1916; B. Szwedo, Na bieżni i w okopach. Sportowcy odznaczeni Orderem Wojennym Virtuti Militari 1914-1921 1939-1945, Rzeszów 2011; Ukraiński ślad Katania, Warszawa 1995.