Bojownikom niepodległości

Józef Biniszkiewicz

(1875–1940)

Józef BiniszkiewiczUrodził się 9 marca 1875 r. w Czempinie pow. Kościan. Syn Jakuba, policjanta, i Albertyny z Pawelów.

Ukończył szkołę ludową (1887 r.), po czym terminował w zakładzie szewskim.

Około 1891 r., jako czeladnik, przybył do Berlina. Tam wstąpił do Socjaldemokratycznej Partii Niemiec (SPD), a w 1895 r. do PPS zaboru pruskiego. W tym też roku został sekretarzem berlińskiej organizacji PPS zaboru pruskiego, a w 1896 r. redaktorem odpowiedzialnym „Gazety Robotniczej”, organu tej partii. W związku z tym stanowiskiem przez osiem miesięcy był więziony. Po odbyciu wyroków prowadził działalność agitacyjną wśród Polonii w Niemczech.

Na IV Zjeździe PPS zaboru pruskiego (24-25 grudnia 1898 r.) wszedł w skład Zarządu partii. W latach 1900-1902 II sekretarz, potem (1902-1906) I sekretarz, w latach 1906-1907 skarbnik Zarządu. W 1906 r. zamieszkał w Katowicach, gdzie został administratorem drukarni i wydawcą „Gazety Robotniczej”. W 1908 r. wybrany sekretarzem Zarządu, a od 1910 r. I przewodniczący. Od 1908 r. ponadto wchodził w skład Zarządu partii okręgu Katowice-Zabrze. Reprezentował PPS zaboru pruskiego na II Międzynarodowym Kongresie Socjalistycznym II Międzynarodówki w Stuttgarcie (18-24 sierpnia 1907 r.).

Związany z J. Piłsudskim, doprowadził do wyparcia z kierownictwa partii zwolenników internacjonalizmu i ścisłej współpracy z Socjaldemokratyczną Partią Niemiec. Z jego inicjatywy w 1913 r. została powołana odrębna od SPD organizacja związkowa – Centralny Zw. Zawodowy Polski. Objął wówczas stanowisko wydawcy nowego organu partii, „Dziennika Robotniczego”, stanowiącego kontynuację „Gazety Robotniczej”.

Po wybuchu I wojny światowej władze niemieckie zakazały wydawania „Dziennika Robotniczego”, a działalność PPS zaboru pruskiego została sparaliżowana. Sam utrzymywał się z prowadzonej przez siebie restauracji.

Latem 1917 r. zmobilizowany do armii niemieckiej.

Po zakończeniu działań wojennych od listopada 1918 r. organizował na terenie Górnego Śląska Rady Ludowe, uczestniczył w obradach Sejmu Dzielnicowego w Poznaniu (1918 r.). Podjął na nowo działalność w PPS na Górnym Śląsku – objął funkcję jej przewodniczącego. W grudniu reprezentował górnośląską PPS na XV Zjeździe partii w Warszawie. Na początku 1919 r. wznowił wydawanie „Gazety Robotniczej”. Występował przeciwko współpracy z niemieckimi partiami robotniczymi ze względu na ich stosunek do niepodległości Polski.  W okresie panującego na Górnym Śląsku niemieckiego terroru został na krótki okres czasu aresztowany.

W tej sytuacji, po uwolnieniu, przeniósł się na teren Zagłębia Dąbrowskiego. We wrześniu 1919 r. wszedł w skład Komisariatu Rad Ludowych Śląskich, sprawującego władzę polityczną nad uchodźcami z tego terenu.. Po utworzeniu w lutym 1920 r. Polskiego komisariatu Plebiscytowego z ramienia PPS został jednym z zastępców polskiego komisarza plebiscytowego W. Korfantego. Uczestniczył w akcji plebiscytowej i powstaniach śląskich. W kwietniu 1921 r. został delegowany przez rząd polski do Włoch, aby zapoznać tamtejszych socjalistów z kwestią górnośląską i wpłynąć na korzystną dla Polski postawę rządu włoskiego w sprawie podziału Górnego Śląska. Podczas III powstania śląskiego (1921 r.) pełnił funkcję członka Wydz. Wykonawczego Naczelnej Władzy Cywilnej, sprawującej kierownictwo polityczne.

Po decyzji o podziale Śląska wszedł w skład tymczasowej Śląskiej Rady Wojewódzkiej. W 1922 r. wybrany na posła do Sejmu RP i Sejmu Śląskiego. W Sejmie Śląskim był przewodniczącym klubu poselskiego PPS oraz wicemarszałkiem.

Jeden z przywódców PPS. W latach 1919-1920 sprawował funkcję wiceprzewodniczącego Rady Naczelnej partii, w latach 1920-1921 wiceprzewodniczącego Prezydium Rady Naczelnej PPS, następnie (1921-1926) członkiem, a potem też zastępcą członka Rady Naczelnej. Wchodził także w skład Centralnego Komitetu Wykonawczego (1920-1924 członek, potem do 1926 r. zastępca członka).

15 lutego 1922 r. objął stanowisko prezesa komitetu nadzorczego katowickiego oddziału Banku Ludowego w Warszawie.

Na terenie Górnego Śląska poświęcał wiele uwagi działalności kulturalno-oświatowej w środowisku robotniczym. Zwolennik J. Piłsudskiego, po przewrocie wojskowym w 1926 r. usiłował podporządkować śląską PPS władzom sanacyjnym, m.in. dokonując rozłamu w klubie PPS w Sejmie Śląskim. 21 marca 1928 r. zawieszony w prawach członka i oddany pod sąd partyjny, w kwietniu został wydalony z PPS.

1 kwietnia 1928 r. utworzył Śląską Partię Socjalistyczną i osobną organizację zawodową. Pod koniec roku przyłączył się do PPS d. Frakcji Rewolucyjnej. Na I (Organizacyjnym) Kongresie (4 listopada 1928) wszedł w skład Centralnej Rady Organizacyjnej i Centralnego Komitetu Robotniczego tej partii. W latach 1928-1930 był redaktorem „Robotnika Śląskiego”. Partia ta nie uzyskała poparcia na Śląsku i w krótkim czasie uległa likwidacji.

W grudniu 1929 r. wybrany do Rady Miejskiej w Katowicach. Działał też m.in. w Zw. Strzeleckim.

W 1931 r. przeniósł się do Tarnowskich Gór, gdzie prowadził hurtownię monopolu spirytusowego.

28 września 1939 r. aresztowany przez Niemców. Wywieziony do obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie.

Tam zmarł 9 lipca 1940 r.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości i orderem Polonia Restituta 4 (?) kl.

Żonaty (od 1897 r.) z Zofią Karczewską, miał z nią córkę Józefę (ur. 1897) oraz synów Bronisława (ur. 1899) i Jarosława (ur. 1900 r.).

Źródła

S. Łoza, Czy wiesz kto to jest?, Warszawa 1938; „Monitor Polski” nr 93/1937; Posłowie i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939. Słownik biograficzny t. I, Warszawa 1998; W. Zieliński, w: Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego t. 1, Warszawa 1985.