Bojownikom niepodległości

Józef Bocheński

(1899-1940)

Urodził się 19 marca 1899 r. w Chełmie. Syn Aleksandra i Wandy z Foglów. Brat Wacława (zob.).
W czasie I wojny światowej od 5 października 1915 r. w Legionach Polskich. Jako szer. służył w 2 pp LP. Brał udział w kampanii wołyńskiej. W 1917 r. ukończył szkołę podoficerską przy Komendzie LP. Po kryzysie przysięgowym z lipca 1917 r. w Polskim Korpusie Posiłkowym. Podczas przejścia II Brygady przez front pod Rarańczą (15/16 lutego 1918) dostał się do niewoli. Internowany przez Austriaków w Szeklencze. Zwolniony 10 września 1918 r.
Od 11 listopada 1918 r. w WP. Przydzielony do VI baonu strz. warszawskich, w stopniu sierż. był dowódcą plut. Brał udział w walkach z Ukraińcami. 29 kwietnia 1919 r. z baonem wcielony do 36 pp (II baon). Służył w 5 komp., a potem w komp. km 36 pp. Wyróżnił się z bratem podczas bitwy pod Duniłowiczami. 28 lipca wraz z bratem dostał się do niewoli bolszewickiej pod Wólką. Przebywał w obozie jenieckim, a potem w więzieniu, skąd zbiegł i w kwietniu 1921 r. powrócił do kraju. Awansowany na st. sierż., służył w 4 komp. 36 pp. 5 maja 1922 r. przeniesiony do rezerwy. Z dniem 1 lipca 1925 r. mianowany ppor. rez. piech., 19 marca 1939 r. awansował na por. rez. piech.
Zdał maturę i jako urzędnik od 31 grudnia 1923 r. pracował w Oddz. II MSWojsk, a od 1 maja 1924 r. w samodz. referacie informacyjnym DOK nr I w Warszawie.
11 grudnia 1928 r. przeniesiony do Straży Granicznej, w stopniu aspiranta od 21 grudnia był oficerem informacyjnym Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego SG w Poznaniu. 5 listopada 1929 r. przeniesiony na stanowisko oficera wywiadowczego w Inspektoracie Granicznym nr 5 w Gdyni. 1 lipca 1930 r. awansował na podkomisarza SG. Wykrył wielki przemyt do Niemiec złomu żelaza i stali, przeznaczonego dla francuskich stoczni jako część spłaty za dostawy kontrtorpedowców. Dokonano na niego zamachu – został pobity, po czym wrzucony do basenu portowego w Gdyni. W czasie rekonwalescencji stał się celem nagonki brukowej prasy pomorskiej, finansowanej przez kręgi niemieckie. W 1933 r. objął funkcję oficera wywiadowczego w Komisariacie Wewnętrznym Kraków, skąd 1 stycznia 1935 r. przeniesiono go do sztabu Zachodnio-Małopolskiego Inspektorstu Okręgowego SG w tym mieście. Odbywał wyprawy wywiadowcze na teren Prus Wschodnich i Wolnego Miasta Gdańska. 20 grudnia otrzymał przydział na stanowiska oficera wywiadowczego i pierwszego zastępcy kierownika Inspektoratu Granicznego SG w Jaśle. Po przekształceniu inspektoratu w Komendę Obwodu SG Jasło (kwiecień 1938 r.) został zastępcą komendanta obwodu. 1 kwietnia 1939 r. awansował na komisarza SG.
Podczas kampanii 1939 r. dowodził komp. SG, wchodzącą w skład 2 BGórskiej (Armia „Karpaty”). Ranny 5 września podczas walk ze Słowakami pod Muszyną, został ewakuowany w do szpitala w Równem. Tam po 17 września dostał się do niewoli sowieckiej.
Przebywał w obozie w Kozielsku.
Wywieziony 22 kwietnia 1940 r. na podstawie listy nr 036/4 z 16 kwietnia, 23 kwietnia został zamordowany w lesie katyńskim.
Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości, dwukrotnie Krzyżem Walecznych, srebrnym Krzyżem Zasługi, pośmiertnie (2007) awansował na nadkomisarza SG i mjr WP.
Żonaty (od X 1925) z Haliną Lewandowską, miał z nią syna Józefa (ur. 23 XI 1930).
Jego pamięci poświęcono tablicę w katedrze polowej WP w Warszawie.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 92/1932
Źródła

K. Banaszek, W.K. Roman, Z. Sawicki, Kawalerowie orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich, Warszawa 2000; W. Bocheński, Józef Bocheński – komisarz SG, „Almanach Muszyny 2009”; J. Cisek, E. Kozłowska, Ł. Wieczorek, Słownik Legionistów Polskich 1914-1918 t. 1, Kraków, Warszawa, Zalesie Górne 2017; Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego, Warszawa 2000; H. M[alanowska], w: Pro memoria, „Wojskowy Przegląd Historyczny” nr 4/1989; „Monitor Polski” nr 92/1932; Rocznik oficerski rezerw 1934; R. Rybka, K. Stepan, Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939, Kraków 2003.