Bojownikom niepodległości

Józef Bromirski–Jot

(1865–1925)

Urodził się 19 marca 1865 r. w Chrystyczowie koło Humania w rodzinie ziemiańskiej. Syn Piotra i Eweliny z Zaleskich. Brat Stanisławy (zob.).
Ukończył II gimnazjum klasyczne w Kijowie, po czym podjął studia matematyczne na tamtejszym uniwersytecie. Brał udział w rozruchach studenckich, za co w 1888 r. został zesłany na okres dwóch lat do Archangielska.
W 1890 r. powrócił do kraju. Przez kilka lat pracował jako guwerner i dziennikarz w rosyjskich pismach postępowych. Od 1895 r. urzędnik Banku Handlowego.
Brał udział w tajnej pracy społecznej i oświatowej. Był członkiem zarządu Tow. Oświaty Ludowej. W 1904 r. wstąpił do Tow. Kresowego Politycznego, w którym zajmował stanowisko zgodne z linią PPS. Uczestniczył w wydawaniu „Głosu Kresowego”, organu towarzystwa.
Pozostawał w ścisłych kontaktach z kierownictwem PPS (potem PPS-Frakcji Rewolucyjnej). Dla wyrobienia stosunków wszedł w akcję wyborczą i polityczną jako przedstawiciel Tow. Kresowego. Został wybrany jako przedstawiciel polskiej ludności Kijowa przy komitecie zblokowanych partii postępowych rosyjskich i przy organizacji polskich ziemian. Na tym stanowisku pozostawał kilkanaście lat.
W 1907 r. stał się krzewicielem idei wojskowych J. Piłsudskiego. Uczestniczył w przygotowaniach do zamachów PPS w Rogowie i Bezdanach.
Stworzył Ligę Niepodległości Polski, brał udział w pracach organizacji postępowo-niepodległościowej „Filarecja”. W tym też okresie wyjechał za kordon i nawiązał kontakty z działaczami Zw. Strzeleckiego. Współpracował z Komisją Tymczasową Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych w Galicji (sprawował funkcję zastępcy komisarza, a potem komisarza). Pracował w organizowaniu Polskiego Skarbu Wojskowego na Ukrainie.
W 1909 r. założyciel i komendant ZWC, a potem też Zw. Strzeleckiego na Ukrainie. W czerwcu 1914 r. przybył do Krakowa.
5 sierpnia przydzielony do oddziału „beków” T. Arciszewskiego, następnego dnia wyruszył w pole. Po zajęciu Kielc przez oddział J. Piłsudskiego wysłany jako kurier do Warszawy, po wykonaniu zadania wyjechał do Kijowa.
Tam, w myśl instrukcji, wspólnie z H. Józewskim założył organizację niepodległościową „Dniepr”, która rychło weszła w skład POW. W czerwcu 1915 r. objął stanowisko zastępcy komendanta okręgu kijowskiego (potem kierował okręgiem) tej organizacji. Zorganizował okręgi odesski, żytomierski, humański, berdyczowski, białocerkiewski, charkowski i saratowski. Założył komórki POW w rosyjskich szkołach wojskowych i w oddziałach wojskowych. 19 października 1917 r. został członkiem Naczelnego Komitetu Demokratycznego na Rusi (Ukrainie). W styczniu 1918 r. kierował akcją bojową, broniąc wspólnie z Ukraińcami Kijowa przed wojskami bolszewickimi. Kierował POW na terenie Ukrainy do marca tego roku. Następnie brał czynny udział w tworzeniu II i III KP. Do czerwca 1919 r. pozostawał w Kijowie, będąc kierownikiem referatu politycznego i finansowego Komendy Naczelnej 3. Po aresztowaniach peowiaków przez bolszewików wyjechał do Warszawy.
Był specjalistą ds. ukraińskich w Sztabie Generalnym WP. 2 września 1919 r. wysłany do prac w centrali Komendy „Ukraina”. W okresie od 30 czerwca do 31 lipca 1920 r. sprawował funkcję zastępcy Komendanta Naczelnego H. Józewskiego. Od października do grudnia Komendant Naczelny KN 3.
Po zakończeniu wojny pracował w Banku Komunalnym w Warszawie.
Zmarł 6 sierpnia 1925 r. w Warszawie. Pochowany na tamtejszym Cmentarzu Parafialnym na Powązkach kwat. X.
Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Polonia Restituta 5 kl. i Krzyżem Walecznych, pośmiertnie otrzymał Krzyż Niepodległości z mieczami.
Żonaty z Julią Limińską.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 300/1930
Źródła

J. Cisek, E. Kozłowska, Ł. Wieczorek, Słownik Legionistów Polskich t. I, Kraków, Warszawa, Zalesie Górne 2017; Encyklopedia Wojskowa t. I, Warszawa 1931; I. Harski, Komendant Naczelny K.N.3 Jot-Bromirski, w: Polska Organizacja Wojskowa. Szkice i wspomnienia, Warszawa 1930; A. Holiczenko, Żołnierze tajnego frontu. Lista imienna KN3 POW-Wschód, 1914-1921, Olsztyn 2012; A. Lenkiewicz, Kawalerowie Polski Niepodległej cz. 2, bmdw; „Monitor Polski” nr 300/1930; S. Pomarański, w: Polski Słownik Biograficzny t. II z 1936; E. Tomkowiak, w: Kawalerowie Virtuti Militari 1792-1945 t. II (1914-1921) cz. 2, Koszalin 1993.