Bojownikom niepodległości

Józef Graniczny

(1897-1940)

graniczny józefUrodził się 12 marca 1897 r. w Wielkich Piekarach (obecnie część Piekar Śląskich). Syn Franciszka i Konstancji z Magierów. Brat Franciszka (zob.) i Władysława (zob.).

Ukończył szkołę elementarną (1911 r.), po czym podjął praktykę w kopalni Heinitz-Grube w Bytomiu.

Od 1912 r. członek „Sokoła”.

W czasie I wojny światowej w 1915 r. powołany do armii niemieckiej. Od 14 maja 1915 do 28 lutego 1916 r. służył w Marynarce Wojennej (1 dyon torpedowców). Następnie (do 15 sierpnia 1916 r.) w 2 baterii moździerzy w Saksonii. Walczył na froncie we Francji i Belgii. Ranny 10 kwietnia 1917 r. podczas bitwy morskiej u brzegów Francji, do 8 czerwca leczył się w szpitalu. Do połowy września sprawował funkcję instruktora w kompanii marynarki w Kilonii. Powróciwszy na front, w okresie od 15 września 1917 aż do 10 grudnia 1918 r. dowodził ciężkimi minomiotami na terenie Belgii. Zdezerterował z armii niemieckiej i powrócił na Śląsk.

Członek POW Górnego Śląska – był jej organizatorem w Wielkich Piekarach i Szarleju ps. „Epstein”.

Od 11 czerwca 1919 r. w WP. Do 18 stycznia 1920 r. służył w I baonie morskim. Uczestniczył w I powstaniu śląskim. Od lutego w Kadrze Marynarki Wojennej w Toruniu. 18 czerwca zwolniony do prac plebiscytowych na Śląsku.

Tam jako komendant bojówek lotnych na powiat bytomski zajmował się m.in. rozbijaniem wieców i zebrań niemieckich. 27 kwietnia 1921 r. mianowany ppor. piech. (z dniem 1 stycznia).

Podczas III powstania śląskiego (3 maja-lipiec 1921) dowodził komp. szturmową, a potem baonem w 2 pp im. T. Kościuszki.

Zweryfikowany jako por. mar. z 1 stycznia 1921, służył w Komendzie Portu Wojennego w Modlinie (8 lutego-30 maja 1922 r.). Następnie (1 czerwca 1922-20 czerwca 1923) we Flotylli Pińskiej dowodził grupą motorówek i monitora „Mozyrz”. Potem do 8 stycznia 1925 r. w kierownictwie robót nurkowych komendy Portu Wojennego w Modlinie. Służył w Kadrze Marynarki Wojennej w Świeciu (9 stycznia 1925-14 września 1927) oraz był dowódcą oddziału nurków w Porcie Wojennym w Gdyni. Od 1929 r. służył we Flotylli Rzecznej w Pińsku. W lutym 1932 r. został dowódcą komp. szkolnej technicznej w Szkole Specjalistów Rzecznych w Pińsku. Dowodził OORP „Admirał Sierpinek” i „Admirał Dickman” (1934 r.). 31 sierpnia 1935 r. przeszedł w stan spoczynku.

W sierpniu 1939 r. zmobilizowany do WP, dowodził sekcją codziennego zaopatrzenia bazy wysuniętej Flotylli Rzecznej. 18-19 września objął dowództwo improwizowanego plut. wartowniczego marynarzy w Pińsku. Potem dostał się do niewoli sowieckiej. Przebywał w obozie w Kozielsku. Zgodnie z poleceniem Zarządu ds Jeńców Wojennych z 7 marca 1940 r. skierowany został do dyspozycji UNKWD w Smoleńsku.

Wywieziony na podstawie listy z 3 kwietnia 1940 r., wkrótce potem został zamordowany w lesie katyńskim.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości z mieczami i Krzyżem Walecznych, pośmiertnie (2007) awansował na kpt. mar.

Żonaty (od 1927 r.) z Marią Krajnikówną, miał z nią syna Juranda Zbyszka (1928-10 V 2017) i córkę Teresę Kordulę.

Jego pamięci poświęcono tablicę w katedrze polowej WP w Warszawie.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 6/1934
Źródła

K. Banaszek, W.K. Roman, Z. Sawicki, Kawalerowie orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich, Warszawa 2000; J.W. Dyskant, Flotylla Rzeczna Marynarki Wojennej 1919-1939, Warszawa1994; Kadry morskie Rzeczypospolitej t. II, Gdynia 1996; Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego, Warszawa 2000; „Monitor Polski” nr 6/1934; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1928, 1932; J. S[nitko] R[zeszut], w: Pro memoria, „Wojskowy Przegląd Historyczny” nr 2/1991; B. Tuszyński, Księga sportowców polskich ofiar II wojny światowej 1939-1945, Warszawa 1999.