Bojownikom niepodległości

Józef Gruja

(1894-1970)

Urodził się 24 kwietnia 1894 r. w Gabryelówce pow. Krzemieniec. Syn Stanisława i Heleny.

Absolwent szkoły rolniczej w Czernichowie (1914 r.)..

W czasie I wojny światowej od 1914 r. w Legionach Polskich ps. „Prawdzic”. Od 30 października służył w III plut. 3 szw. 2 puł LP.

Po kryzysie przysięgowym w Legionach od sierpnia 1917 r. w Polskiej Sile Zbrojnej. Służył w szw. kawalerii w Mińsku Mazowieckim.

Od 1918 r. w WP. W latach 1918-1919 dowódca 2 szw. 2 pszwol. 15 września 1919 r. przeniesiony do 12 puł. W 1920 r. dowodził 1 szw. 2 pszwol. W 1922 r. przeniesiony do rezerwy. Zweryfikowany jako rtm. rez. kaw. z 1 czerwca 1919 r.

Ziemianin, właściciel dóbr w Zawałowie na Wołyniu.

Pracował w MSZ. Od 1 czerwca 1924 do 31 stycznia 1933 r. przebywał na placówce w Turcji (pracownik kontraktowy, od 1 lipca 1926 sekretarz konsularny II kl.). Od 1 lutego 1933 r. w centrali. 15 kwietnia przydzielony do Dep. Polityczno-Ekonomicznego, 1 października został mianowany asesorem, a 1 lutego 1934 r. podreferendarzem. Wysłany do Brazylii, od 1 października 1934 r. jako tytularny wicekonsul był sekretarzem Konsulatu Generalnego RP w Kurytybie. Po powrocie do kraju od 30 czerwca 1936 r. w Dep. Konsularnym MSZ. W okresie od 10 stycznia 1937 do 31 sierpnia 1938 r. był delegowany do konsulatu w Rydze. Od 1 września 1939 r. ponownie w Dep. Polityczno-Ekonomicznym MSZ.

W czasie II wojny światowej więziony przez NKWD. Zwolniony po podpisaniu umowy Sikorski-Majski (30 lipca 1941 r.), był II sekretarzem ambasady RP w Moskwie oraz (od września) jej delegatem w Archangielsku. Aresztowany 26 czerwca 1942 r. przez Sowietów w Archangielsku. W lipcu zwolniony i wydalony z ZSSR. Później pracował jako konsul w Karaczi i Nairobi.

Po II wojnie światowej zamieszkał w Wlk. Brytanii.

Zmarł 29 marca 1970 r. w Londynie i został pochowany na tamtejszym Cmentarzu North Sheen.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości, trzykrotnie Krzyżem Walecznych i srebrnym Krzyżem Zasługi.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 29/1932
Źródła

D. Boćkowski, Czas nadziei. Obywatele Rzeczypospolitej Polskiej w ZSRR i opieka nad nimi placówek polskich w latach 1940-1943, Warszawa 1999; „Dziennik Polski, Dziennik Żołnierza” nr 79, 81/1970; „Monitor Polski” nr 29/1932; Rocznik oficerski 1923, 1924; Rocznik oficerski rezerw 1934; Rocznik służby zagranicznej R.P. stan na 1 czerwca 1939.