Bojownikom niepodległości

Józef Grzecznarowski

(1884-1976)

grzecznarowski józefUrodził się 11 marca 1884 r. w Końskich. Syn Tytusa, robotnika, i Łucji z Olbratowskich.

Ukończył dwie klasy kolejowej szkoły technicznej w Warszawie, odbył praktykę w zawodzie garbarza.

W latach 1899-1905 pracował zawodowo jako garbarz w Warszawie i Radomiu.

Od 1904 r. należał do PPS. Czynny w Organizacji Spiskowo-Bojowej. W 1905 r. zagrożony aresztowaniem wyjechał do Szwajcarii. Po powrocie do kraju działał w Kielcach i Częstochowie. Członek i instruktor OB PPS, a po rozłamie w partii (listopad 1906) – PPS-Frakcji Rewolucyjnej ps. „Adam”, „Antoni”, „Tadeusz”, „Tytus”. Ranny w czasie zamachu, przedostał się do Krakowa. Tam ukończył szkołę bojową, po czym powrócił do Królestwa Polskiego. Kierował zamachami w Kielcach, Lublinie i Siedlcach. Aresztowany 30 stycznia 1907 r., został skazany na trzy lata zesłania i dozór policyjny w guberni tobolskiej. Sąd Okręgowy w Radomiu wyrok ten zamienił na dziewięć lat katorgi; ostatecznie skazany przez Warszawski Wojskowy Sąd Okręgowy (7 i 11 czerwca 1908 r.) na karę śmierci, zamienioną na dożywotnią katorgę. Wyrok odbywał m.in. w więzieniu w Smoleńsku. Zwolniony po wybuchu rewolucji lutowej w Rosji w 1917 r.

Należał do organizatorów PPS w Smoleńsku. Działacz Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich w Moskwie i tamtejszej sekcji PPS. Członek CKW PPS oraz komisarz ds. polskich w Orle. Uczestniczył w przewrocie bolszewickim w październiku 1917 r. Do kraju powrócił w listopadzie 1918 r.

Zamieszkał w Radomiu, gdzie przewodził ruchowi robotniczemu. Był komendantem Milicji Ludowej PPS, zaś w latach 1922-1939 wielokrotnie przewodniczącym Radomskiego OKR PPS. Od 1922 r. przewodniczący Zw. Zawodowego Robotników Przemysłu Garbarskiego. W 1923 r. przeprowadził w mieście strajk przeciwko militaryzacji kolei, w następstwie czego został aresztowany i przez kilka miesięcy więziony. Od 1923 r. przewodniczący Rady Zw. Zawodowych (w latach 1923-1927 redaktor jej organu Życie Robotnicze), zaś od 1926 r. przewodniczący radomskiego oddziału Centralnego Zw. Robotników Przemysłu Skórzanego i Pokrewnych Zawodów. Ławnik magistratu Radomia (1923-1927 i 1934-1939) oraz członek Rady Miejskiej (1927-1930, pozbawiony stanowiska decyzją MSW). Inicjator budowy Domu Robotniczego w Radomiu.

W latach 1926-1939 członek Rady Naczelnej PPS, od 1937 r. jej wiceprzewodniczący.

Wybrany na posła z listy PPS w radomskim okręgu wyborczym (1928), ponownie został posłem w 1930 r. (do 1935 r.).

W 1931 r. skazany na pół roku więzienia za działalność antyrządową. W 1938 r. został prezydentem Radomia.

Aresztowany przez Niemców 13 listopada 1939 r., był więziony w Radomiu, a od 3 maja 1940 do 21 kwietnia 1945 r. w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen. Po uwolnieniu od maja do października przebywał na leczeniu w Szwecji. Następnie powrócił do Polski.

Mieszkał w Radomiu, gdzie był dyrektorem Zjednoczenia Budownictwa Miejskiego. Współtwórca nielegalnej Polskiej Partii Socjal-Demokratycznej, wkrótce wcielonej do tzw. Odrodzonej PPS. W latach 1945-1948 przewodniczący Komitetu Miejskiego PPS w Radomiu, a w latach 1946-1948 wiceprzewodniczący Wojewódzkiego Komitetu PPS.

W 1947 r. wybrany na posła do Sejmu Ustawodawczego w okręgu Radom.

W październiku 1948 r. wydalony z szeregów partii.

Do 1955 r. pracował zawodowo jako kierownik odcinka robót radomskiego Zjednoczenia Budownictwa Miejskiego w Nowej Hucie. W 1956 r. został ponownie dyrektorem Zjednoczenia Budownictwa Miejskiego. W 1965 r. przeszedł na rentę. Współzałożyciel i przewodniczący zarządu Radomskiej Spółdzielni Mieszkaniowej.

W listopadzie 1956 r. zrehabilitowany i przyjęty do PZPR. W latach 1958-1972 członek Komitetu Miejskiego PZPR w Radomiu, zaś w latach 1963-1972 członek Komitetu Wojewódzkiego partii w Kielcach.

W latach 1957-1969 poseł do Sejmu PRL.

Zmarł 7 kwietnia 1976 r. w Radomiu.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości z mieczami, w PRL otrzymał order Sztandaru Pracy 1 kl., order Odrodzenia Polski 2 i 3 kl., srebrny Krzyż Zasługi i sowiecki order Czerwonego Sztandaru.

Żonaty (od 15 VIII 1927) z Janiną Stokowską, miał córki Halinę zamężną Szpilman i Danutę zamężną Skrzypczyk.

Jest patronem alei w Radomiu i tamtejszej spółdzielni mieszkaniowej, pośmiertnie (2018) otrzymał honorowe obywatelstwo Radomia.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 48/1932
Źródła

Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1994; S. Łoza, Czy wiesz kto to jest?, Warszawa 1938; „Monitor Polski” nr 48/1932; A. Pacholczykowa, w: Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego t. 2, Warszawa 1987; J. Pająk, Organizacje bojowe partii politycznych w Królestwie Polskim 1904-1911, Warszawa 1985; Posłowie i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939. Słownik biograficzny t. II, Warszawa 2000.