Bojownikom niepodległości

Józef Grzyb

(1895-1940)

Urodził się 20 marca 1895 r. we Lwowie. Syn Feliksa i Anieli z Riedlów.

Ukończył szesć klas gimnazjum we Lwowie.

Od 1913 r. należał do Zw. Strzeleckiego.

W czasie I wojny światowej od 4 lub 5 sierpnia 1914 r. w stopniu szer. w oddziale J. Piłsudskiego i Legionach Polskich. Służył w 1 komp. I baonu 1 pp LP, w 1915 r. był ranny. Od 15 stycznia 1916 r. ponownie w swojej komp., był podoficerem broni. Awansował do stopnia sierż.

Po kryzysie przysięgowym w Legionach we wrześniu 1917 r. wcielony do armii austro-węgierskiej. Odbył przeszkolenie we Włodzimierzu Wołyńskim, po czym w składzie 6 psk walczył na froncie włoskim.

Od 14 listopada 1918 r. w WP. W składzie 5 pp leg brał udział w walkach z bolszewikami. Dowodził plut. i komp. Ciężko ranny 20 sierpnia 1920 r. pod Ostrożanami.

Po wzięciu Ostrożan przez III baon 5 pp Leg w dniu 20 sierpnia 1920 r. bolszewicy zorganizowali kontratak, chcąc Ostrożany odebrać. Chwila była dla baonu ciężka. Atak za atakiem przypuszczali bolszewicy i za szóstym razem przedarli się między 9 a 12 kompanią. Pluton 11 kompanii dowodzony przez ppor. Grzyba był w rezerwie, gdy przedarł się pułk bolszewicki. Ppor. Grzyb poderwał swój pluton do ataku i zatrzymał przedzierających się. Sam ciężko ranny dowodził dalej, dzięki czemu bolszewicy cofnęli się i dostali pod ogień naszej artylerii.

W pułku tym służył do 1921 r. Został wówczas odkomenderowany na wojskowe kursy maturalne. Zweryfikowany jako kpt. piech. z 1 czerwca 1919 r., po ich ukończeniu był oficerem 58 pp (1923) oraz 40 pp. W 1927 r. został przeniesiony w stan spoczynku.

Mieszkał we Lwowie.

Działacz Zw. Strzeleckiego. W 1934 r. sprawował funkcję komendanta okręgu lwowskiego.

W 1939 r. zmobilizowany do WP, dowodził komp. w obronie Lwowa. 19 września weszła ona (jako 5 komp.) w skład improwizowanego pułku „Góra Stracenia”. Po kapitulacji załogi miasta (22 września) dostał się do niewoli sowieckiej. Przebywał w obozie w Starobielsku.

W kwietniu lub maju 1940 r. zamordowany w Charkowie.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości, czterokrotnie Krzyżem Walecznych, pośmiertnie (2007) awansował na mjr.

Jego pamięci poświęcono tablicę w katedrze polowej WP w Warszawie.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 258/1933
Źródła

K. Banaszek, W.K. Roman, Z. Sawicki, Kawalerowie orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich, Warszawa 2000; Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego, Warszawa 2003; A. Leinwand, Dokumenty obrony Lwowa 1939, Warszawa 1997; „Monitor Polski” nr 258/1933; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1928; Rocznik oficerski rezerw 1934.