Bojownikom niepodległości

Józef Joniec

(1900–1956)

Józef JoniecUrodził się 11 marca 1900 r. w Sowlinach (obecnie część Limanowej). Syn Wojciecha, rolnika, i Agaty z Rysiów.

Ukończył szkołe powszechną w Limanowej. Od 1911 r. kształcił się w I gimnazjum w Nowym Sączu. W tym czasie należał do I Drużyny Skautowej.

W czasie I wojny światowej od listopada 1916 r. w Legionach Polskich. Wysłany do komp. rekrutacyjnej w Zegrzu, po przeszkoleniu przydzielony do służby werbunkowej.

Po kryzysie przysięgowym z lipca 1917 r. jako małoletni został zwolniony z Legionów.

W grudniu 1917 r. wstąpił do Polskiego Korpusu Posiłkowego. Służył w 8 komp. uzupełniającej. W styczniu 1918 r. przydzielony do 2 puł LP. W następstwie przejścia II Brygady przez front pod Rarańczą (15/16 lutego 1918) i likwidacji pułku (19 lutego) internowany przez Austriaków w Synowódzku Wyżnym i w Szaldobos.

Zwolniony, w marcu 1918 r. został wcielony do armii austro-węgierskiej i wysłany na front włoski. Awansował na kpr. 18 czerwca zwolniony z wojska.

Powrócił do rodzinnej miejscowości. Należał do POW. 1 listopada kierował rozbrajaniem Austriaków w Limanowej i zabezpieczeniem rafinerii nafty w Sowlinach. Następnie automatycznie przeszedł do Wojska Polskiego.

Służył w 2 psp. W jego składzie uczestniczył w walkach z Ukraińcami w okolicach Lwowa i na terenie wschodniej Małopolski. W czerwcu 1919 r. ze względu na stan zdrowia został urlopowany.

W roku szkolnym 1919–1920 uczył się w Prywatnym Gimnazjum Realnym Męskim Stanisława Jaworskiego w Krakowie. W marcu 1920 r. reaktywował przy VI gimnazjum w Krakowie-Podgórzu 9 Krakowską Drużynę Harcerzy im. Dionizego Czachowskiego, której został przybocznym.

13 lipca 1920 r. wstąpił do Wojska Polskiego. W stopniu wachm. służył w 3 szw. 8 puł. Brał m.in. udział w bitwie z bolszewicką 1 Armią Konną pod Komarowem (31 sierpnia). W grudniu został zdemobilizowany.

W 1920 lub 1921 r. założył 19 Krakowską Drużynę Harcerzy im. Jana Kilińskiego i do jesieni 1921 r. był jej drużynowym.

W 1921 r. uzyskał maturę w IV Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza w Krakowie, po czym wstąpił do seminarium duchownego. Jako alumn studiował na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Był współtwórcą i członkiem zastępu instruktorskiego „Wilcza Gromada” (od 1923 r.). 19 września 1925 r. w Krakowie został wyświęcony na kapłana.

Pracował jako wikariusz w parafii pw. Przenajświętszej Trójcy w Czarnym Dunajcu. Należał do Związku strzeleckiego w tej miejscowości, z jego inicjatywy wzniesiono w Czarnym Dunajcu Dom Ludowy oraz założył mleczarnię. Prowadził akcję przeciwalkoholową. W sierpniu 1930 r. został proboszczem  parafii w Balinie koło Chrzanowa. Na tym stanowisku doprowadził do adaptacji spichlerza dworskiego na kościół.

Podczas II wojny światowej po kampanii 1939 r. brał udział w działalności konspiracyjnej.. Wobec groźby aresztowania 19 stycznia 1940 r. zbiegł do Krakowa i w lutym przez Słowację przedostał się na Węgry, gdzie pełnił posługę duszpasterską w polskich obozach. 11 czerwca wyjechał do Jugosławii, skąd przez Grecję i Turcję dotarł do Palestyny.

Tam 30 czerwca 1940 r. wstąpił do Wojska Polskiego. W stopniu kpl. (kpt.) 7 lipca został kapelanem kwatery głównej Samodz. Bryg. Strzelców Karpackich. 12 stycznia 1941 r. mianowany szefem służby duszpasterskiej tej bryg. W jej składzie uczestniczył w obronie Tobruku i w walkach pod El-Ghazalą (15-17 grudnia). Po wycofaniu brygady z walki i jej reorganizacji 3 maja 1942 r. w stopniu st. kpl. (mjr.) został proboszczem 3 DSK. W jej składzie brał udział w kampanii włoskiej 1944–1945. Uczestniczył m.in. w bitwie pod Monte Cassino (gdzie prcował także jako sanitariusz), Loretto, Ankoną i Bolonią. Był współredaktorem tygodników żołnierskich „Nasze Drogi” i „Ku Wschodowi”. Był współorganizatorem polskich cmentarzy wojennych na terenie Włoch. Wraz z dywizją we wrześniu 1946 r. przybył do Wlk. Brytanii. W czerwcu 1948 r. awansował na proboszcza (ppłk.). 21 kwietnia zwolniony ze stanowiska, 13 czerwca powrócił do kraju.

We wrześniu 1948 r. mianowany proboszczem parafii pw. Matki Bożej Królowej Polski w Woli Justowskiej koło Krakowa. Od lutego 1951 r. proboszcz parafii pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Oświęcimiu. Był też dziekanem oświęcimskim. Od 1951 r. prześladowany przez funkcjonariuszy komunistycznego aparatu bezpieczeństwa. 11 września 1955 r. po powrocie z przesłuchania przy ołtarzu doznał wylewu. Był częściowo sparaliżowany.

Zmarł 21 grudnia 1956 r. i został pochowany na kaplicy cmentarnej w Oświęcimiu.

Odznaczony trzykrotnie Krzyżem Walecznych i Medalem Niepodległości.

Jest patronem ulic w Oświęcimiu i Balinie, Szkoły Podstawowej nr 3 w Limanowej, jego pamięci poświęcono tablicę w podcieniach bazyliki limanowskiej.

Źródła

W. Bartosz, w: Małopolski Słownik Biograficzny Uczestników Działań Niepodległościowych 1939–1956 t. 4, Kraków 1999; M. Bieżanowski, w: Harcerski Słownik Biograficzny t. III, Warszawa 2012; „Monitor Polski” nr 178/1937; B. Szwedo, Kapelani wojskowi na drogach ku niepodległości. Sto biogramów na stulecie Biskupstwa Polowego w Polsce, Warszawa 2019.