Bojownikom niepodległości

Józef Ksawery Grodecki

(1870-1963)

Urodził się 10 października 1870 r. we wsi Misajłówka na Ukrainie. Syn Piotra Cyryla i Cecylii Krystyny z Oleckich.

Ukończył I gimnazjum męskie w Kijowie, po czym studiował na Wydz. Przyrodniczym tamtejszego uniwersytetu. W okresie studiów działał w tajnym kółku samokstałceniowym. W 1896 r. wyjechał z Kijowa i przez pewien czas gospodarzył w jednym z dzierżawionych przez ojca folwarków w Tarhanie na Ukrainie. Następnie przeniósł się do Warszawy. Rozpoczął studia w Instytucie Politechnicznym, skąd wkrótce został relegowany za działalność w tajnej organizacji studenckiej. Następnie przez krótki okres czasu przebywał na Ukrainie, w 1901 r. zamieszkał na stałe w Warszawie.

Od 1902 r. pracował jako bibliotekarz, nauczyciel i wychowawca w Szkole Handlowej Zgromadzenia Kupców m. Warszawy. Sympatyk PPS, w jego mieszkaniu odbywały się spotkania i narady partyjne, mieścił się też punkt rozdziału wydawnictw socjalistycznych.

W 1904 r. był współorganizatorem Koła Wychowawców, organizacji skupiającej nauczycieli prywatnych szkół średnich, mającej na celu m.in. obronę przed rusyfikacją. Był członkiem jego zarządu, wziął udział w organizowaniu strajku szkolnego w 1905 r.

Od czerwca 1905 r. redaktor odpowiedzialny „Kuriera Codziennego”, nieoficjalnego (potem legalnego) organu PPS. Aresztowany przez władze rosyjskie wraz z innymi pracownikami redakcji w nocy na 20 grudnia, przez trzy miesiące był więziony na Pawiaku. Zwolniony za kaucją, wiosną 1906 r. sądzony przez Warszawską Izbę Sądową. Jej wyrokiem zakazano mu dalszej pracy redaktorskiej i skazano na grzywnę. W tym też roku współpracował z „Głosem Kijowskim”.

Równocześnie działał w Kole Wychowawców i był współtwórcą jego przekształcenia w Polski Zw. Nauczycielski (grudzień 1905 r.). Po jego zalegalizowaniu w lutym 1907 r. został wybrany sekretarzem jego Zarządu Głównego i oddziału warszawskiego.Współpracował z pismem „Nowe Tory”, stanowiącym organ związku. Od 1909 r. był dyrektorem gimnazjum Michała Kreczmara.

W czasie I wojny światowej po 1915 r. współpracował z POW w Warszawie.

W niepodległej Polsce mieszkał w Piastowie koło Warszawy. Od 1918 r. wizytator szkół średnich w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, a od 1922 r. (mimo emerytury) wizytator w Kuratorium Okręgu Szkolnego Warszawskiego.

Zmarł 16 marca 1963 r. w Piastowie i został pochowany na Cmentarzu Parafialnym na Powązkach w Warszawie kwat. 84.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości.

Żonaty z Katarzyną Stempkowską (zob.), miał z nią córkę Hannę Krystynę (zob.) i syna Jerzego (zob.).

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 235/1933
Źródła

H. Kiepurska, Warszawa w rewolucji 1905-1907,Warszawa 1974; A.K. Kunert, w: Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego t. 2, Warszawa 1987; „Monitor Polski” nr 235/1933.