Bojownikom niepodległości

Józef Stanisław Ferdynand Bellert

(1887–1970)

Józef Stanisław Ferdynand BellertUrodził się 19 marca 1887 r. w Samsonowie pow. Kielce. Syn Aleksandra, płk. armii rosyjskiej, i Jadwigi z Zarembskich. Brat Piotra (zob.).

Od 1897 r. uczęszczał do gimnazjum rządowego w Kielcach. Jako czynny uczestnik strajku szkolnego (1905 r.) został relegowany ze szkoły. Od 1907 r. uczył się w X gimnazjum w Petersburgu, w którym w 1908 r. uzyskał maturę. Następnie wyjechał do Krakowa, gdzie podjął studia na Wydz. Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego i w 1912 r. otrzymał absolutorium.

Pracował jako koasystent w klinice chirurgicznej prof. Kadera, później zaś (w okresie 1 listopada 1913-1 kwietnia 1914) w klinice położniczo-ginekologicznej prof. Rosnera. 26 października 1912 r. zarząd Akademii Umiejętności przyznał mu stypendium im. A. Mickiewicza, które otrzymywał do wybuchu wojny. W następstwie tego wyróżnienia pracował w Muzeum Komisji Fizjograficznej Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Równolegle uczestniczył w pracach niepodległościowych. Od grudnia 1909 r. należał do ZWC, a później także do Zw. Strzeleckiego. Używał wówczas pseudonimów „Eges” i „Jacek”.

W czasie I wojny światowej 3 sierpnia 1914 r. wstąpił do oddziału J. Piłsudskiego. Jako sierż. od 6 sierpnia do 13 października był zastępcą lekarza I baonu, a potem (13 października 1914-1 maja 1915 r.) lekarzem komp. saperów 1 pp LP i I Brygady. 17 kwietnia 1915 r. uzyskał na Uniwersytecie Jagiellońskim dyplom lekarza, 3 maja awansował na ppor. lek. Od 4 maja do 25 listopada służył w zakładzie sanitarnym (szpitalu polowym) I Brygady, a następnie do 14 stycznia 1916 r. był lekarzem VI baonu 7 pp LP. Od 14 stycznia do 21 czerwca pełnił funkcję lekarza V baonu tego pułku. Przeniesiony do służby pozafrontowej, 28 czerwca został komendantem szpitala Czerwonego Krzyża w Radomiu. Na tym stanowisku 1 grudnia otrzymał stopień por. lek. 9 stycznia 1917 r. przydzielono go do stacji zbornej LP w Rembertowie, a 12 lutego przeniesiono  do szpitala Czerwonego Krzyża w Kielcach. 11 maja został członkiem komisji werbunkowej w tym mieście, lecz już szesnaście dni później otrzymał stanowisko kierownika oddziału legionowego w niemieckim szpitalu w Żyrardowie. 21 czerwca przydzielono go do 1 pp LP. Po kryzysie przysięgowym 1 października został przeniesiony do zakładu sanitarnego dywizji, a 16 października zwolniony z Legionów.

Cztery dni później rozpoczął pracę jako lekarz miejski w Chęcinach. Dopiero w chwili bezpośredniego zagrożenia kraju 14 lipca 1920 r. powołano go do służby czynnej w WP. Służył jako ordynator oddziału chirurgicznego Szpitala Okręgowego w Kielcach. 24 września został mianowany kpt. lek. ze starszeństwem z 1 kwietnia. 10 października objął funkcję kierownika wyszkolenia sanitarnego  komp. zapasowej sanitarnej nr 4 w Łodzi. Na skutek reklamacji Ministerstwa Zdrowia Publicznego 21 stycznia 1921 r. uzyskał bezterminowy urlop i został przeniesiony do rezerwy. Zweryfikowany jako kpt. rez. lek. z 1 czerwca 1919 r.

Powróciwszy do Chęcin, pracował tam do 3 lutego 1925 r. Następnie do stycznia 1932 r. był dyrektorem szpitala powiatowego w Pińczowie. Równolegle pracował w kasach chorych: od 10 grudnia 1924 do 28 lutego 1925 r. w Powiatowej Kasie Chorych w Kielcach, potem (1 marca 1925-31 grudnia 1931) w Powiatowej Kasie Chorych w Pińczowie, a następnie ponownie w Kielcach (1 stycznia 1932-28 lutego 1933). Kolejnymi miejscami jego pracy były: Zw. Kas Chorych (1 marca-31 grudnia 1933), Zakład Ubezpieczeń na Wypadek Choroby (1 stycznia-31 grudnia 1934 r.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Był inspektorem lecznictwa ZUS (1 stycznia 1935-31 marca 1936), a następnie do wybuchu wojny naczelnikiem wydz. lecznictwa ZUS w Warszawie.

Aktywny działacz społeczny, w latach trzydziestych zainicjował organizowanie bezpłatnych wczasów dla młodocianych robotników. Był także przewodniczącym komitetu budowy szkoły w Czarkowach, której patronowały koła pułkowe Zw. Legionistów Polskich. Należał do Zw. Legionistów Polskich, Zw. Oficerów Rezerwy oraz Polskiego Tow. Lekarskiego.

Po wybuchu wojny 3 września 1939 r., jako kpt. posp. rusz., zgłosił się do służby czynnej w kadrze zapasowej 2 Szpitala Okręgowego w Lublinie. Został ordynatorem oddziału chirurgicznego szpitala wojennego nr 202. Pod koniec miesiąca w rejonie Tomaszowa Lubelskiego dostał się do niewoli niemieckiej. Przewieziony do Krakowa, jako lekarz został zwolniony z niewoli, po czym przybył do Warszawy.

Od 8 października 1939 do 1 sierpnia 1944 r. pracował na swoim przedwojennym stanowisku. Po wybuchu powstania warszawskiego aż do 3 lutego 1945 r. był lekarzem oddziału chorych PCK w Warszawie i – po ewakuacji z 800 rannymi – w Krakowie.

Natychmiast po wyzwoleniu obozu koncentracyjnego w Auschwitz zorganizował szpital PCK dla pozostałych tam 4800 chorych. W okresie jego istnienia (3 lutego-31 lipca 1945) był jego kierownikiem. Następnie do 31 stycznia 1951 r. sprawował funkcję dyrektora szpitala św. Łazarza (Państwowego Szpitala Klinicznego) w Krakowie. Później pracował w przychodni rejonowej przy ul. Długiej oraz – przejściowo (od 1 lutego 1955 r.) – w miejskim wydz. zdrowia w Krakowie. Od 1 listopada 1951 r. był członkiem wojewódzkiej komisji ds. kontroli orzecznictwa nominacji lekarskich. W 1969 r. przeszedł na emeryturę i przeniósł się do Warszawy.

Zmarł 25 kwietnia 1970 r. w Warszawie. Pochowany na Cmentarzu Parafialnym na Powązkach kwat. 259.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości, orderem Polonia Restituta 4 kl., dwukrotnie Krzyżem Walecznych oraz złotym Krzyżem Zasługi.

Opublikował: Służba sanitarna w 1 Pułku Piechoty Legionów w czasie bitwy pod Laskami, Warszawa 1936 [toż w: Karabin i nosze, Warszawa 1936].

Żonaty z Sabiną Głuchowską, miał z nią córki: Zofię (17 V 1914-17 I 1995), Annę (ur. 11 VIII 1916, zmarłą w dzieciństwie) oraz Marię (2 VII 1918-27 IX 2000).

Źródła

J. Cisek, E. Kozłowska, Ł. Wieczorek, Słownik Legionistów Polskich 1914-1918 t. 1, Kraków, Warszawa, Zalesie Górne 2017; Corpus Studiosorum Univesitatis Iagellonicae 1850-1918 t. III, Kraków 1999; W.K. Cygan, Oficerowie Legionów Polskich 1914-1917. Słownik biograficzny t. 1, Warszawa 2005; M. Dutkiewicz, Służba zdrowia Legionów Polskich 1914-1917, Piotrków 2009; T. Kasprzycki, Kartki z dziennika oficera I Brygady, Warszawa 1934;  Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich, Warszawa 1917; „Monitor Polski” nr 132/1931; Polski Almanach Medyczny na rok 1956,  Warszawa 1957; Rocznik oficerski 1923, 1924; Rocznik oficerski rezerw 1934; S.F. Składkowski, Moja służba w Brygadzie. Pamiętnik polowy, Warszawa 1990; J. Bellert, Życiorys, mps; Książeczka służby J. Bellerta; papiery J. Bellerta znajdujące się w posiadaniu córki Zofii; informacje córki Zofii Bellert z Warszawy.