Bojownikom niepodległości

Józefa Błońska z Michałowskich

1900–1970

Józefa Błońska z MichałowskichUrodziła się 6 stycznia 1900 r. we wsi Dąbrowa koło Mińska Litewskiego. Córka Konstantego i Joanny z Okołowów. Siostra Jadwigi (zob.). Ukończyła gimnazjum w Mińsku Litewskim, następnie przez rok pracowała jako nauczycielka w szkole wiejskiej.

Od lutego 1919 r. należała do oddziału żeńskiego Polskiej Organizacji Wojskowej w Mińsku Litewskim, przyjęła pseudonim „Czyn”. We wniosku na order Virtuti Militari napisano:

Ob. Michałowska Józefa pracuje w adiutanturze K-dy Naczelnej P.O.W. na Białoruś w najcięższych warunkach wzmożonej czynności Czerezwyczajki. Przechowuje podręczne archiwum do raportów wywiadowczych i polską maszynę do pisania. Stale naraża się na niechybną śmierć, przepisując na maszynie raporty wywiadowcze. Z drugiej strony przepisywanie na maszynie stanowiło warunek nieodzowny i decydujący dla wartości wywiadu. Tylko raporty drukowane na maszynie – po zastosowaniu pewnych, konspirujących je środków, mogły być wysyłane za front bez obawy przyłapania. Pracą swą ob. Michałowska przyczyniła się do tego, że na stu z górą kurierów, ani jeden, mimo kilkakrotnych aresztowań nie zginął i dzięki temu Wojska własne były dokładnie informowane o sytuacji nieprzyjacielskiej. Przechowuje i przenosi materiały wybuchowe i broń. Dom ob. Michałowskiej, będący na indeksie czerezwyczajki (ojciec i brat aresztowani) – jest stałym schroniskiem dla tropionych członków P.O.W. Po aresztowaniu Komendanta Żywnego, co poderwało siły i ducha organizacji – ob. Michałowska na ochotnika przedarła się sama, celem uratowania Żywego do znajdującej się w stanie oblężenia twierdzy B[obrujsk]. Tam, nie bacząc na zewsząd grożące niebezpieczeństwo – nawiązuje łączność z uwięzionym Komendantem i wyczerpawszy wszelkie sposoby do zwolnienia – widząc, że ma być stracony – planuje i wykonywa osobiście, prawie na oczach warty, podpalenie więzienia. Spostrzeżona i ścigana przez wartę pod gradem kul – cudem się ratuje i przeszedłszy 100 z górą km., pada z wyczerpania na terenie Wojsk własnych.

Następnie służyła jako tłumaczka Oddziału II dowództwa Frontu Litewsko-Białoruskiego, a potem w Oddziale II Sztabu Generalnego.

W niepodległej Polsce mieszkała w Warszawie. Studiowała na Wydziale Humanistycznym Wolnej Wszechnicy Polskiej, brała udział w pracach Towarzystwa im. Józefa Piłsudskiego. Była też działaczką „Rodziny Wojskowej”. Należała do Związku Peowiaków, w roku 1929 wybrana została do Zarządu Głównego, od roku 1931 była zastępcą członka Zarządu.

Zmarła 1 października 1970 r. w Warszawie, została pochowana na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie, kwat. A-38.

Zamężna ze Stanisławem Lisem-Błońskim (zob.), córka – Danuta (1924–1944).

Odznaczona orderem Virtuti Militari 5 kl. i Krzyżem Niepodległości

Źródła

A. Holiczenko, Żołnierze tajnego frontu. Lista imienna KN3 POW-Wschód 1914–1921, Olsztyn 2012; „Monitor Polski” 1933, nr 24; „Peowiak” 1930, nr 1, 1931, nr 3; E. Tomkowiak, w: Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945 t. II (1914–1921) cz. 2, Koszalin 1993; I. Ziemiański, Praca kobiet w P.O.W.-Wschód, Warszawa 1933.