Bojownikom niepodległości

Julian Fabiańczyk

(1900–1975)

Julian FabiańczykUrodził się 6 stycznia 1900 r. w Wanne, Niemcy. Syn Marcina, szewca, i Wiktorii z Latanowiczów.

W latach 1906–1913 uczęszczał do szkoły powszechnej w Eickel. Następnie uczył się zawodu szewca w zakładzie swojego ojca. W 1916 r. z rodziną zamieszkał w Kościanie. Tam w 1917 r. wstąpił do tajnej Drużyny Skautowej im. J. Sobieskiego.

W czerwcu 1918 r. powołany do służby w armii niemieckiej, otrzymał przydział do 154 pp. Chcąc uniknąć wyjazdu na front na przełomie sierpnia i września zdezerterował. Ukrywał się u krewnych w Pępowie. W listopadzie powrócił do Kościana.

Wstąpił wówczas do POW Zaboru Pruskiego. Należał do Rezerwy Skautowej, brał udział w zdobyciu broni z niemieckich magazynów na terenie Zakładu Psychiatrycznego w Kościanie (29/30 listopada).

Uczestnik powstania wielkopolskiego. Po rozbrojeniu Niemców w Kościanie 4 stycznia 1919 r. wyruszył do Grodziska Wlkp., Rakoniewic i Gościeszyna, gdzie brał udział w rozbrajaniu niemieckich kolonistów. Uczestn9iczył w walkach o Wolsztyn (5 stycznia), a potem pod Tworzanicami (11 stycznia), w okolicach Lipna Nowego (12 i 23 stycznia) oraz Krzycka Małego i wielkiego (13 lutego). Na froncie południowo-zachodnim walczył do 6 marca.

Następnie był żołnierzem 6 pstrz wlkp (potem: 60 pp). Uczestniczył w wojnie z bolszewikami. W 1921 r. został przeniesiony do rezerwy.

Pracował sezonowo w cukrowni w Opalenicy, a następnie po powrocie do Kościana od 1923 r. w zakładzie cholewkarskim przy ul. Wrocławskiej. Przeniósł się do Ziemnic, gdzie otworzył zakład szewski. Do 1929 r. pracował też w Wieleniu – prowadził sklep z artykułami papierniczymi i obrazami. Potem był przedstawicielem firmy „Alfa Laval” w Lesznie. Wiosną 1929 r. wyjechał do Belgii.

Zamieszkał w Eisden. Prowadził tam zakład szewski. Był też aktywnym działaczem społecznym, sprawował funkcję prezesa Zw. Byłych Wojskowych.

Na początku października 1939 r. zgłosił się do Armii Polskiej we Francji, jednak ze względu na stan zdrowia nie został do niej przyjęty. W kwietniu 1940 r. otrzymał pismo nakazujące zgłoszenie się do WP. Skierowany do obozu w Coetquidan, 12 maja otrzymał przydział do 3 DP. W jej składzie brał udział w kampanii francuskiej. 23 czerwca w Chateaubriant dostał się do niewoli niemieckiej. Wkrótce z niej zbiegł i powrócił do Eisden.

Podjął wówczas działalność konspiracyjną. W końcu 1941 r. utworzył Polską Wzajemną Pomoc, której celem było udzielanie pomocy materialnej. Wystąpił z inicjatywą powołania Polskiej Organizacji Walki i do końca tego roku sformowanych zostało w Eisden pięć sekcji. Z dniem 1 lipca 1942 r. nastąpiło przemianowanie tej organizacji na Podokręg „Bytom” Polskiej Organizacji Walki o Niepodległość. Awansowany do stopnia sierż., sprawował dowództwo podokręgu. We wrześniu 1944 r. uczestniczył w walkach z wycofującymi się oddziałami niemieckimi.. Od 21 września na czele 23 ochotników służył w baonie amerykańskim. Po powrocie do Eisden objął komendanturę „Biura Zaciągu Ochotniczego”. 29 listopada wcielony do Obozu Zbornego WP w Lille, na początku 1945 r. otrzymał przydział do 24 baonu 2 Korpusu Polskiego we Włoszech. 21 sierpnia urlopowany, powrócił do Eisden. Z dniem 24 października został zdemobilizowany.

Zorganizował ZWZ w Eisden, w którym pełnił funkcję członka Zarządu Głównego.

Jednocześnie pracował zawodowo we własnym warsztacie szewskim. Na początku listopada 1946 r. powrócił do Polski.

Zamieszkał w Kościanie i tam prowadził warsztat szewski. Działacz Cechu Szewców i Cholewkarzy w Kościanie, potem Cechu Rzemiosł Skórzanych.

Po powrocie do kraju wstąpił do PPS. Po wchłonięciu partii przez PPR od 1948 r. członek PZPR.

Należał do Zw. Uczestników Walki Zbrojnej o Wolność i Demokrację (potem: ZBoWiD). Był kronikarzem Koła Powstańców Wielkopolskich.

Zmarł 16 lutego 1975 r. w Kościanie i został pochowany na tamtejszym Cmentarzu Komunalnym.

Odznaczony Krzyżem Walecznych i Medalem Niepodległości, w RL otrzymał order Odrodzenia Polski 5 kl.

Żonaty dwukrotnie: z Heleną Małgorzatą Antecką, z którą miał syna Romana Kajetana (1922–26 V 1989), działacza PZPR, wiceprezydenta Koszalina, i córkę Wandę (ur. 1924), a następnie z Zofią Szynką; małżeństwo to było bezpotomne.

Źródła

M. Lajszner, w: Słownik biograficzny powstańców wielkopolskich 1918–1919, Poznań 2002; „Monitor Polski” nr 64/1938.