Bojownikom niepodległości

Juliusz Folman

(1892–1967)

Urodził się 1 maja 1892 r. w Warszawie. Syn Tomasza.

Uczestnik manifestacji PPS na pl. Grzybowskim w Warszawie (13 listopada 1904). Nawiązał kontakt z PPS, zajmował się głównie kolportażem nielegalnej literatury socjalistycznej. Działał w młodzieżowych kółkach socjalistycznych.

Ukończył szkołę średnią. Następnie wyjechał do Paryża, gdzie studiował w Wyższej Szkole Nauk Politycznych. Należał tam do sekcji PPS-Opozycji. W 1913 r. powrócił do Warszawy, gdzie był współorganizatorem struktur PPS-Opozycji.

W czasie I wojny światowej w połowie sierpnia 1914 r. jako przedstawiciel Unii Stow. Polskiej Młodzieży Postępowo-Niepodległościowej wszedł w skład Zjednoczenia Organizacji Niepodległościowych. W listopadzie aresztowany przez władze rosyjskie.

Zwolniony, został wcielony do armii rosyjskiej, skąd wkrótce zdezerterował. Po zajęciu przez Niemców Warszawy w sierpniu 1915 r. był działaczem PPS-Frakcji Rewolucyjnej. Następnie prowadził działalność w ruchu zawodowym na terenie Łodzi, Radomia i Zagłębia Dąbrowskiego. W 1917 r. aresztowany przez władze niemieckie, prze kilka miesięcy był więziony. Zwolniony, wyjechał na teren okupacji austriackiej i w latach 1917–1918 redagował nielegalne pismo PPS „Nasze Hasła”. Od 1917 r. członek Pogotowia Bojowego PPS ps. „Gromadzki”. Należał do oddziału technicznego organizacji. W lutym 1918 r. kierował strajkiem protestacyjnym kolejarzy przeciwko traktatowi brzeskiemu. W drugiej połowie roku powrócił do Warszawy.

Uczestnik II (1920) i III (1921) powstania śląskiego.

W niepodległej Polsce był założycielem i kierownikiem wydawnictwa PPS „Księgarnia Robotnicza”. Używał nazwiska Julian Gromadzki.

Podczas II wojny światowej przebywał na terenie Litwy.

Po wojnie powrócił do Warszawy. W latach 1945–1946 był organizatorem biblioteki Komisji Centralnej Zw. Zawodowych oraz księgozbioru Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej. Następnie przez wiele lat współpracownik, autor i redaktor działu „Przegląd bibliograficzny z dziedziny zagadnień pracy i spraw socjalnych” w czasopiśmie „Praca i Zabezpieczenie Społeczne”. Zajmował się opracowywaniem bibliografii zagadnień społecznych.

Zmarł 19 listopada 1967 r. w Warszawie.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości.

Źródła

T. Arciszewski, Pogotowie Bojowe Polskiej Partii Socjalistycznej 1917–1918, „Kronika Ruchu Rewolucyjnego w Polsce” nr 4/1938; L. Hass, w: Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego t. 2, Warszawa 1987; „Monitor Polski” nr 171/1933.