Bojownikom niepodległości

Karol Baczyński

(1865–1940)

Karol BaczyńskiUrodził się 11 lutego 1865 r. we Lwowie. Syn Jana i Anny z Fischerów.

Uczęszczał do szkoły realnej we Lwowie. Ukończył siedem klas, jednak matury nie uzyskał. Następnie kształcił się w Konserwatorium Galicyjskiego Tow. Muzycznego we Lwowie, które ukończył w 1889 r.

Był członkiem tajnej organizacji patriotycznej Orła Białego (do 1896 r.), poszukiwanym sądownie przez władze austriackie we Lwowie (w 1886 r.) i rosyjskie w Warszawie (w 1889 r.).

Od 1893 r. pracował jako niższy urzędnik sądowy w Sądzie Obwodowym we Lwowie. Od 1897 r. kancelista w Sądzie Powiatowym w Mikołajowie. W 1907 r. awansował na oficjała kancelaryjnego i w tym charakterze w 1908 r. przeniesiony do Sądu Krajowego we Lwowie.

Od 1897 r. należał do Tow. Gimnastycznego „Sokół”, pracował także w ochotniczych strażach pożarnych, Tow. Szkoły Ludowej i Tow. Młodzieży Polskiej im. T. Kościuszki. Był też członkiem Drużyn Bartoszowych. W 1911 r. zorganizował we Lwowie w domu Tow. im. T. Kościuszki (sprawował funkcję wiceprezesa towarzystwa) niepodległościową organizację paramilitarną – Drużyny im. T. Kościuszki. Ukończył w niej kurs oficerski.

Działacz ochotniczych strażach pożarnych (w latach 1910-1913 członek Rady Krajowego Zw. Ochotniczych Straży Pożarnych w Królestwie Galicji i Lodomerii, od 1913 r. członek jego Komisji Technicznej, 1910-1914 był naczelnikiem Okręgowego Zw. OSP we Lwowie).

Po wybuchu wojny od 16 sierpnia 1914 r. dowodził komp. (zmobilizowaną Drużyną im. T. Kościuszki) w II baonie Legionu Wschodniego. 29 sierpnia wraz z nim opuścił Lwów. Po likwidacji legionu (26 września) został dowódcą 14 komp. 3 pp LP. Uczestniczył w kampanii karpackiej, awansując 14 marca 1915 r. na por. piech. Przejściowo (27 lutego-22 marca 1915) dowodził swoim baonem. Przeniesiony 10 maja do tworzonego 4 pp LP, otrzymał dowództwo 12 komp. Razem z pułkiem 15 lipca wyruszył na front. 7 sierpnia objął dowództwo obozu szkolnego LP w Jastkowie (punkt zborny rekrutów) i 8 września awansował na kpt. piech. Obóz stanowił baon uzupełniający nr 4. Funkcję tę sprawował do 10 stycznia 1916 r. (od 28 listopada w Kozienicach), po czym był dowódcą stacji zbornej i komendantem placu LP w Kowlu (11 stycznia-31 grudnia 1916, od 20 czerwca z siedzibą w Lublinie) i Lublinie (1 stycznia 1917-6 marca 1918).

Wyjechał do Lwowa, gdzie podjął pracę w Sądzie Krajowym, awansował na st. oficjała kancelaryjnego. Był członkiem zarządu organizacji byłych legionistów w tym mieście.

Od 1 listopada 1918 r. uczestniczył w obronie Lwowa przeciwko Ukraińcom. Dowodził V odcinkiem obrony (Szkoła Sienkiewicza). Po wyparciu przeciwnika z miasta 24 listopada awansował na mjr. piech., a dzień później objął dowództwo II baonu 1 pstrz lwowskich (potem: 38 pp). Uczestniczył w walkach z Ukraińcami w Małopolsce Wschodniej, przejściowo (1-17 października 1919) dowodził 38 pp. 20 grudnia przeniesiony do DOGen Lwów, był referentem w oddziale personalnym. 21 marca 1920 r. został dowódcą baonu wartowniczego VI/6, lecz już 16 kwietnia objął funkcję komendanta placu i równocześnie zastępcy dowódcy miasta Mińsk Litewski. Później dowodził baonem wartowniczym IV/IX (od 18 lipca) i IV warszawskim baonem etapowym (od 1 października). Równocześnie w okresie od 10 grudnia 1920 do 15 marca 1921 r. sprawował funkcję dowódcy 4 Brygady Etapowej i dowódcy Powiatu Etapowego w Łunińcu.

Po zakończeniu wojny był dowódcą baonu celnego nr 30 (od 1 sierpnia 1921). 1 września 1922 r. został mianowany zastępcą komendanta białostockiej komendy Straży Granicznej. 14 lipca 1923 r. zwolniono go ze służby w straży, a 7 grudnia zdemobilizowano. 8 lutego 1924 r. zatwierdzony w stopniu ppłk. posp. rusz. ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 r.

Mieszkał we Lwowie. Od 15 stycznia 1924 r. pracował jako urzędnik w tamtejszym Sądzie Okręgowym. Z dniem 31 października 1927 r. przeszedł na emeryturę.

Członek Zw. Legionistów Polskich. W latach 1925-1930 wiceprezes jego Okręgu Lwowskiego, a w latach 1929-1930 prezes oddziału lwowskiego tego związku. Działacz Zw. Obrońców Lwowa (1926-1928, 1929-1932 prezes, 1924-1926, 1928-1929 i od 1932 wiceprezes). Członek zarządu Straży Mogił Polskich Bohaterów LISTNUM 1) (1928-1932), pierwszy skarbnik Tow. Badania Historii Obrony Lwowa i Województw Południowo-Wschodnich. Członek lwowskiego oddziału Zw. Strzeleckiego i działacz Federacji Polskich Zw. Obrońców Ojczyzny.

31 lipca 1927 r. mianowany członkiem Rady Przybocznej komisarza rządowego dla m. Lwowa, zaś 24 maja 1930 r. Tymczasowej Rady Miasta Lwowa (do maja 1934 r.).

Po zajęciu Lwowa przez Sowietów (22 września 1939 r.) pomagał ukrywającym się oficerom WP. Aresztowany w grudniu przez NKWD, został osadzony w miejscowym więzieniu.

Wywieziony na podstawie listy nr 072/1 w końcu maja lub na początku czerwca 1940 r., wkrótce potem został zamordowany na terenie Ukrainy, prawdopodobnie w Kijowie.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości, orderem Polonia Restituta 5 kl., trzykrotnie Krzyżem Walecznych i dwukrotnie złotym Krzyżem Zasługi.

Opublikował: Wspomnienia z czasu obrony Lwowa, w: Obrona Lwowa 1-22 listopada 1918 t. 1, Lwów 1933.

Żonaty z Eugenią Chmielewską, miał z nią synów Stanisława Tadeusza (ur. 18 IX 1895) (zob.), Zdzisława Jana (12 X 1902-IV/V 1940) (zob.), a potem z Władysławą Heydel, z którą miał oraz córki Marię (28 VII 1917-1993) i Zofię (8 V 1919-1995), zmarłą w Argentynie.

Poświęcono mu tablicę w katedrze polowej WP w Warszawie.

Źródła

J. Cisek, E. Kozłowska, Ł. Wieczorek, Słownik Legionistów Polskich 1914-1918 t. 1, Kraków, Warszawa, Zalesie Górne 2017; W.K. Cygan, Oficerowie Legionów Polskich 1914-1917. Słownik biograficzny t. I, Warszawa 2005; W.K. Cygan, Żołnierze Niepodległości 1863-1938. Słownik biograficzny t. 2, Mińsk Mazowiecki-Warszawa-Kraków 2011; Czwarty Pułk Piechoty 1806-1966, Londyn [1965]; J. Konefał, Legiony Polskie w Lubelskiem 1914-1918, Lublin 1999; Księga chwały piechoty, Warszawa 1937-1939; Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich, Warszawa 1917; Lwów i Małopolska Wschodnia w Legionach Polskich 1914-1917, Lwów 1935; T. Malinowski, M. Szumański, 2 Pułk Piechoty Legionów Polskich t. I: Karpaty, Warszawa 1939; „Monitor Polski” nr 111/1931; Obrona Lwowa 1-22 listopada 1918 t. 3, Lwów 1939; W. Potkański, Ruch narodowo-niepodległościowy w Galicji przed 1914 rokiem, Warszawa 2002; Rocznik oficerski 1923, 1924; Ukraiński ślad Katynia, Warszawa 1995.