Bojownikom niepodległości

Karol Banszel

(1890–po 1941)

Urodził się 8 marca 1890 r. w Sibicy na Śląsku Cieszyńskim. Syn Jerzego i Zuzanny z Rzymanów.

W okresie nauki gimnazjalnej był związany z konspiracyjną organizacją „Jedność”. W 1912 r. uzyskał maturę i przez rok pracował w Morawskiej Ostrawie jako organista, kantor i nauczyciel religii.

Po studiach teologicznych i filozoficznych na uniwersytecie w Wiedniu 1 kwietnia 1919 r. ordynowany na duchownego ewangelickiego. Był wikariuszem w Orłowej (nauczając religii w wielu szkołach), później administratorem parafii w Pawłowie.

W latach 1919-1920 prof. w gimnazjum im. J. Słowackiego w Karwinie.

Był zaangażowany w prace plebiscytowe na Śląsku Cieszyńskim. Jako polski mąż zaufania i członek rady miasta Orłowej) mianowany przez Komisję Aliancką w Cieszynie), był internowany przez Czechów i więziony w Polskiej Ostrawie. Zwolniony na skutek interwencji Komisji Alianckiej i strajku polskich górników w Karwinie.

Od 23 lipca 1920 r. był kapelanem w WP. Sprawował funkcję kapelana w dowództwie Frontu Północno-Wschodniego, od 20 sierpnia do 1 listopada w Naczelnym Dowództwie. 27 kwietnia 1921 r. został przeniesiony do rezerwy. Zweryfikowany jako kpl. rez. z 1 czerwca 1919 r.

Od listopada 1920 do lipca 1921 r. był referentem plebiscytowym dla spraw ewangelików polskich na Śląsku. W 1921 r. podczas III powstania śląskiego pełnił obowiązki kapelana przy Naczelnym Dowództwie Wojsk Powstańczych.

Wydawał tygodniki „Nowiny Ewangelickie”, „Evangelischer Bote”, współpracując z wydawnictwem „Kreutzburger Zeitung”.

Od 10 lipca 1922 do 1924 r. kapelan pomocniczy w garnizonach w Ostrowie Wielkopolskim i Kaliszu.

Od 1 października 1921 r. dyrektor zorganizowanego przez siebie Państwowego Seminarium Nauczycielskiego w Ostrzeszowie. W 1924 r. zamieszkał w Mławie. Był tam pastorem ewangelickim i przez pewien czas dyrektorem seminarium nauczycielskiego.

Działacz polityczny (BBWR) i społeczny. Współpracował z „Gazetą Mazurską” w Działdowie i „Twierdzą Ewangelicką”.

Popularyzował idee wychowania fizycznego i przysposobienia wojskowego. Był zamiłowanym turystą, organizatorem kursu samarytańskiego dla sióstr Czerwonego Krzyża w rezerwie. Ponadto dyrygentem, kompozytorem, założycielem licznych zespołów artystycznych i tłumaczem dzieł J.A. Komeńskiego.

W 1931 r. powołany do służby czynnej w WP. Był proboszczem duszpasterstwa ewangelickiego Okręgu Korpusu nr V w Krakowie (1932), zaś od 1933 r. szefem duszpasterstwa ewangelickiego OK nr VI we Lwowie oraz czasowo także OK nr X w Przemyślu. Z dniem 1 stycznia 1935 r. awansował na st. kpl.

Na tym stanowisku wziął udział w kampanii 1939 r.. Po kapitulacji załogi miasta (22 września) zaangażował się w opiekę nad ludnością cywilną. Aresztowany przez NKWD w listopadzie 1939 r.

Zmarł po 1941 r

Odznaczony złotym i srebrnym Krzyżem Zasługi oraz Medalem Niepodległości.

Żonaty dwukrotnie: z N. Folwarczną, a po jej śmierci z N., z którą miał córki Olgę i Anielę.

Źródła

W.K. Cygan, Żołnierze Niepodległości 1863-1938. Słownik biograficzny t. 3, Mińsk Mazowiecki-Warszawa-Kraków 2011; J. Górecki, Z Ostrzeszowa (wspomnienia z niedawnej przeszłości), w: Kalendarz Ewangelicki 1976; Kapelani wrześniowi, Warszawa 2001; „Monitor Polski” nr 63/1933; T. Oracki, Działacze Warmii i Mazur odznaczeni Krzyżem i Medalem Niepodległości (1932-1938), „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” nr 2/2011; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1932; R. Rybka, K. Stepan, Rocznik oficerski 1939, Kraków 2006; J. Trzeciak, Ks. Karol Banszel, w: Kalendarz Ewangelicki 1979.