Bojownikom niepodległości

Karol Basiński

(1888–1919)

Urodził się 1 listopada 1888 r. w Kielcach. Syn Antoniego, lekarza wojskowego, i Roberty z Możdżeńskich.

Uczył się w gimnazjum w Częstochowie, był tam działaczem Zw. Młodzieży Postępowo-Niepodległościowej. Po uzyskaniu matury wyjechał do Lwowa.

Studiował historię na Wydz. Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego.

Od 1906 r. należał do PPS. Za kolportaż nielegalnych wydawnictw w 1907 r. aresztowany, został brutalnie pobity, w następstwie czego stale chorował. Przez dziewięć miesięcy był więziony w Sieradzu.

Od 1908 r. członek ZWC. Redagował pismo młodzieży „Jutro”, współpracował z pismem „Promień”.

W latach 1910-1911 odbył obowiązkową służbę wojskową w armii rosyjskiej w charakterze jednorocznego ochotnika w Winnicy. Schorowany, powrócił do Radomia.

Po wybuchu wojny od sierpnia 1914 r. uczestniczył w działalności niepodległościowej w Radomiu. Ewakuowany z rodziną w głąb Rosji, w 1916 r. przebywał w Penzie. Pracował jako referent oświatowy w Polskim Tow. Pomocy Ofiarom Wojny, a jednocześnie działał w POW. Organizował jej struktury w Penzie, Tambowie, Samarze i na pobrzeżu Wołgi. W końcu roku przeniósł się do Petersburga. Po rewolucji lutowej pisywał do „Żołnierza” i „Robotnika”.

W tym też roku w stopniu szer. wstąpił do I Korpusu Polskiego. Wiosną 1918 r. był wykładowcą literatury polskiej dla podoficerów i szeregowych 1 dac. Uczestniczył w próbie skierowania korpusu do walki z Niemcami (brał udział w akcji płk. Przemysława Barthela de Weydenthala w nocy 22 maja 1918). Po niepowodzeniu akcji opuścił korpus, podejmując działalność w POW na terenie Kijowa ps. „Kuba”. Redagował dwutygodnik „Biały Orzeł”.

Rozstrzelany przez bolszewików 19 lipca 1919 r. w Kijowie.

Pośmiertnie odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl. oraz Krzyżem Niepodległości.

Źródła

W.K. Cygan, Żołnierze Niepodległości 1863-1938. Słownik biograficzny t. 4, Mińsk Mazowiecki-Warszawa-Kraków 2012; A. Holiczenko, Żołnierze tajnego frontu. Lista imienna KN3 POW – Wschód 1914-1921, Olsztyn 2012; G. Łukomski, w: Kawalerowie Virtuti Militari 1792-1945 t. II (1914-1921) cz. 2, Koszalin 1993; „Monitor Polski” nr 6/1934; Z. Moszumański, Z. Kozak, Wojenne szkoły dla oficerów artylerii (1914-1921), Pruszków brw; A. Próchnik, w: Polski Słownik Biograficzny t. I z 1935; Służba ojczyźnie. Wspomnienia uczestniczek walk o niepodległość 1915-1918, Warszawa 1929; I. Ziemiański, Praca kobiet w P.O.W.-Wschód, Warszawa 1933.