Bojownikom niepodległości

Kazimiera Litwiniukowa z Dąbrowskich

(1900-1973)

litwiniukowa kazimieraUrodziła się 27 sierpnia 1900 r. we wsi Płoska na Podolu. Córka Wincentego, instruktora ogrodnictwa na Lubelszczyźnie, i Emilii z Rosenfeldów. Wnuczka powstańca 1863 r.

Od 1912 r. mieszkała w Lublinie. Uczyła się na pensji Michaliny Sobolewskiej, następnie do Szkoły Żeńskiej W. Kunickiego, którą ukończyła w 1918 r.

W 1913 r. wstąpiła do tajnego skautingu. Była członkiem I Lubelskiej Żeńskiej Drużyny im. Emilii Plater.

Od 1917 r. w POW ps. „Julka”, „Mira”.

Zorganizowała podkółko samokształceniowe Organizacji Młodzieży Narodowej. W 1917 r. jako członek „Petu” weszła w skład zarządu koła, a następnie Emisariatu Sekcji Koronnej (ówczesnej władzy Organizacji Młodzieży Narodowej na zabór rosyjski). W 1918 r. wybrana członkiem Zarządu Głównego Organizacji Młodzieży Narodowej i komendy żeńskiego harcerstwa na Lubelszczyźnie. Podjęła studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim, a następnie w Szkole Nauk Politycznych. Naukę przerwała w 1920 r.

Z ramienia Straży Kresowej skierowana do pracy w Kamieńcu Podolskim, następnie delegowana jako instruktorka Komitetu Obrony Narodowej na powiat zamojski, a po zawarciu traktatu ryskiego (18 marca 1921) pracowała jako sekretarka Zarządu Głównego do Centrali Straży Kresowej.

Po zamążpójściu w 1922 r. zamieszkała w Poznaniu. Wstąpiła do Zw. Polskiej Młodzieży Demokratycznej (przewodnicząca Sekcji Koleżanek). Podjęła studia lekarskie na tamtejszym uniwersytecie (1928-1934), uzyskując 20 stycznia 1939 r. dyplom lekarski.

Od 1930 r. członek Zarządu Zrzeszenia Wojewódzkiego Zw. Pracy Obywatelskiej Kobiet.

Podczas II wojny światowej z rodziną wyjechała do Lublina. Tam od 10 września 1939 r. pracowała jako lekarz w szpitalu PCK (szpital wojenny nr 202) oraz wolontariuszka w szpitalu sióstr szarytek. Od 1940 r. była lekarzem Ubezpieczalni Społecznej, a jednocześnie prowadziła prywatną praktykę w dzielnicy Dziesiątej.

Od 1942 r. brała udział w działalności konspiracyjnej w szeregach AK ps. „Mira”. Została referentką sanitarną Obwodu AK Lublin-Miasto. Wykładała na tajnych kursach sanitarnych, organizowała apteczki polowe. Aresztowana 9 sierpnia 1944 r. przez Sowietów z córką w swoim mieszkaniu przy ul. Wyspiańskiego. Osadzona w obozie polowym we wsi Krasówka pow. Włodawa. Po blisko dutygodniowym pobycie przeniesiona do obozu polowego w Worstach pod Radzyniem. W końcu sierpnia przywieziona do Lublina, po czym wywieziona do ZSSR i osadzona w obozie w Diagilewie. Zwolniona, 30 lipca 1947 r. powróciła do Polski.

Zamieszkała w Lublinie. Pracowała jako lekarz domowy ubezpieczalni w dzielnicy Dziesiąta. 1 grudnia 1947 r. została kierownikiem Ośrodka Zdrowia nr 2. Zorganizowała Wojewódzką Przychodnię Przeciwgruźliczą oraz dziecięcą poradnię przeciwgruźliczą. 1 marca 1952 r. objęła stanowisko kierownika miejskiego wydz. zdrowia. Zorganizowała m.in. sieć miejskich przychodni.

Działaczka Ligi Kobiet, PCK i Zw. Pracowników Służby Zdrowia. Była radną miejską (od 1954 r.).

Zmarł 25 października 1973 r. w Lublinie i została pochowana na tamtejszym cmentarzu przy ul. Lipowej.

Odznaczona Medalem Niepodległości i srebrnym Krzyżem Zasługi z mieczami, w PRL otrzymała order Odrodzenia Polski 5 kl., złoty i srebrny Krzyż Zasługi.

Zamężna (od 1922 r.) z Janem Litwiniukiem, miała syna Jerzego (ur. 1923), poetę i tłumacza, córki Krystynę Annę (ur. 15 XI 1924) zamężną Płatakis oraz Barbarę (ur. 1936), nauczycielkę.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 64/1938
Źródła

A. Holiczenko, Żołnierze tajnego frontu. Lista imienna KN3 POW-Wschód, 1914-1921, Olsztyn 2012; J. Jakubowicz, Matka i córka, „Medicus” nr 11/2013; Litwiniuk Kazimiera, www.kpbc.ukw.edu.pl/Content/199768/PDF/Litwiniuk_Kazimiera_4002_WSK.pdf [dostęp 19 XI 2021]; F. Malinowski, w: Słownik biograficzny miasta Lublina t. 2, Lublin 1996; „Monitor Polski” nr 64/1938; Polski Almanach Medyczny na rok 1956, Warszawa 1957; Rocznik Lekarski Rzeczypospolitej Polskiej na rok 1948, Warszawa 1949.