Kazimierz Andrzej Gorzkowski

Urodził się 6 grudnia 1899 r. w Ułężu Górnym pow. Garwolin. Syn Andrzeja, ogrodnika, i Rozalii z Rzezaków. Wnuk powstańca 1863 r.

Od 1912 r. uczył się w gimnazjum w Lublinie („Szkoła Lubelska”). Należał do tajnego skautingu. Był członkiem drużyny im. R. Traugutta. Zorganizował drużynę skautową w Końskowoli.

W czasie I wojny światowej od listopada 1915 r. w POW w Lublinie. W 1917 r. ukończył szkołę podoficerską, po czym był instruktorem w obwodzie puławskim. Następnie komendant Końskowoli, a od 1918 r. tamtejszego podobwodu. Używał ps. „Brzeszczot”, „Godziemba”, „Janusz”, „Piast” i „Żuliński”. Uczestnik akcji rozbrajania Niemców w Końskowoli w listopadzie 1918 r.

Następnie na czele baonu puławskiego przybył do Lublina. Przydzielony do baonu odsieczy Lwowa, walczył z Ukraińcami. Później służył kolejno w 23 pp, a od lipca 1920 r. w 201 pp Armii Ochotniczej. Ranny trzykrotnie, po raz czwarty ranny podczas walk pod Warszawą, dostał się do niewoli bolszewickiej. Wkrótce z niej zbiegł i powrócił do WP. Brał udział w tzw. „buncie” gen. L. Żeligowskiego. W 1921 r. jako sierż. pchor. został zdemobilizowany.

W latach 1921-1922 działał w Zw. Strzeleckim w powiecie puławskim, po czym przeniósł się do Warszawy. Działacz ZHP. Od 1923 r. sprawował funkcję sekretarza Komendy Chorągwi Warszawskiej, był potem członkiem Komendy Chorągwi Mazowieckiej, przewodniczącym komisji dyscyplinarnej, a w końcu lat 30. kierownikiem wydz. mniejszości narodowych w Głównej Kwaterze Harcerzy. Posiadał stopień harcmistrza.

Od 1928 r. pracował jako urzędnik w Państwowym Banku Rolnym, a w końcu lat 30. został sekretarzem jego dyrektora. W 1937 r. był współzałożycielem oficyny wydawniczej „Godziemba”, ponadto współwydawcą pisma „Polska Młodych”.

Podczas kampanii 1939 r. zmobilizowany do WP, brał udział w obronie Warszawy. Dowodził plut. 360 pp. Podczas ataku na lotnisko na Okęciu (11/12 września) dwukrotnie ranny, dostał się do niewoli niemieckiej, z której po kilku dniach zbiegł i powrócił do Warszawy.

Od października 1939 r. prowadził działalność konspiracyjną. Początkowo był szefem kolportażu prasy SZP oraz, być może, kierownikiem komórki informacji ogólnej w kontrwywiadzie organizacji „Muszkieterzy” (ps. „Kazimierz”). W lutym 1940 r. przez kilka dni więziony na Pawiaku. Od wiosny kierownik komórki więziennej, podległej kolejno BIP Komendy Okręgu Warszawa ZWZ, BIP Komendy Głównej ZWZ, Oddz. V tej komendy (od wiosny 1941 r.) i podporządkowanej kontrwywiadowi Oddz. II Komendy Głównej AK (od stycznia 1942 r.). Jednocześnie w 1941 r. był zastępcą szefa BIP Komendy Okręgu Warszawa-Miasto ZWZ (ps. „Andrzej”, „Andrzej Sokolnicki”, „AS”, „Godziemba”). Z dniem 11 listopada 1941 r. mianowany ppor. cz. w. W 1940 r. organizator i kierownik organizacji małego sabotażu „Palmiry”. Po jej połączeniu z „Wawrem” we wrześniu-październiku 1941 r. został zastępcą komendanta „Wawra”, a potem był przedstawicielem komendanta Okręgu Warszawa ZWZ/AK w Komendzie Głównej „Wawra”. Od końca 1941 r. również kierownik działu IV (akcje specjalne) podwydz. „N” BIP Komendy Głównej ZWZ/AK (ps. „Wolf”, „Andrzej Wolf”). Zagrożony dekonspiracją, z dniem 7 maja 1942 r. został zwolniony z funkcji kierownika komórki więziennej i na trzy miesiące przeniesiony do rezerwy. Zaniechał też działalności w „Wawrze” i w akcji „N”. Potem (do sierpnia 1944 r.) kierownik działu IV akcji „N” (ps. „Godziemba”). W 1943 r. awansował na por. cz. w. Podczas powstania warszawskiego szef wydz. kolportażu BIP w Obwodzie Śródmieście. Po kapitulacji oddziałów powstańczych (2 października) dostał się do niewoli niemieckiej. Przebywał w oflagach w Lamsdorf, w Grossborn i Lubece. W 1945 r. zbiegł z niewoli i w końcu lutego powrócił do kraju.

Przez kilka miesięcy kontynuował działalność konspiracyjną w „Nie” i Delegaturze Sił Zbrojnych na Kraj ps. „Andrzej Gierałt”, „Andrzej Godziemba”. Pracował zawodowo jako referent ekonomiczny w Państwowym Banku Rolnym w Warszawie. Od marca do maja 1946 r. był sekretarzem konspiracyjnego Stronnictwa Niezawisłości Narodowej oraz zastępcą jej przewodniczącego. 2 lutego 1947 r. aresztowany przez funkcjonariuszy UB przy ul. Foksal, został osadzony w więzieniu mokotowskim. Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego z 7 lutego 1948 r. skazany na karę 15 lat więzienia. Więziony w więzieniu mokotowskim, od 16 lipca we Wronkach, od 14 sierpnia 1956 r. w Sieradzu. Postanowieniem Wojskowego Sądu Garnizonowego z 1956 r. zmniejszono mu karę do 10 lat, a 24 października decyzją Zgromadzenia Sędziów – do 4 lat. 30 października 1956 r. zwolniony z więzienia, a potem zrehabilitowany.

Był inwigilowany przez funkcjonariuszy MSW.

Pracował w Muzeum Narodowym w Warszawie; od 1 grudnia 1958 r. był kierownikiem działu gospodarczego, później pracował w związku zawodowym. 1 sierpnia 1966 r. został referentem ds. archiwum. 31 grudnia 1971 r. przeszedł na emeryturę. Pomimo to na tym stanowisku w niepełnym wymiarze godzin był zatrudniony do 31 lipca 1977 r.

Członek Tow. Przyjaciół Książki.

Działacz ZHP, w 1946 r. sprawował funkcję intendenta Domu Harcerskiego w Warszawie. 15 czerwca 1949 r. usunięty z harcerstwa. Po uwolnieniu w latach 1956-1965 należał do Harcerskiego Kręgu Instruktorskiego „Wigry” przy Głównej Kwaterze Harcerzy, redagował też „Wiadomości Wigierskie” (1957-1959).

Zmarł 8 stycznia 1983 r. w Warszawie i został pochowany na tamtejszym Cmentarzu Czerniakowskim.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości, czterokrotnie Krzyżem Walecznych, srebrnym Krzyżem Zasługi i Krzyżem Zasługi Wojsk Litwy Środkowej.

Żonaty (od 1924 r.) Marią Kuczyńską, miał córkę Annę (ur. 1930) zamężną Krasińską, dziennikarkę.