Kazimierz Władysław Bartel

Urodził się 3 marca 1882 r. we Lwowie. Syn Michała, kolejarza, i Amalii z Chadaczków.

Ukończył szkołę powszechną w Stryju, Państwową Szkołę Przemysłową we Lwowie (1898 r.), maturę uzyskał w gimnazjum realnym w tym mieście (1901 r.). Następnie podjął studia na Wydz. Budowy Maszyn Politechniki Lwowskiej (do 1907 r.) i matematyczne na Wydz. Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego. Ukończył je w 1909 r. i w tym też roku odbył studia uzupełniające na Uniwersytecie Monachijskim.

W 1907 r. odbył obowiązkową służbę wojskową w armii austro-węgierskiej w charakterze jednorocznego ochotnika w 30 pp.

Od 1908 r. pracował jako asystent na Politechnice Lwowskiej. W 1910 r. został docentem płatnym. W 1912 r. uzyskał habilitację z geometrii wykreślnej i syntetycznej. W 1912 r. mianowany prof. nadzwyczajnym, a w 1914 r. prof. zwyczajnym. Od 1913 r. był kierownikiem katedry geometrii wykreślnej.

Zmobilizowany w sierpniu 1914 r. do armii austro-węgierskiej, służył w niej do kwietnia 1918 r., uzyskując stopień por. Był oficerem pułku kolejowego.

Od 6 listopada 1918 r. uczestniczył w obronie Lwowa przeciwko Ukraińcom. Kierował komendą techniczną dworca głównego we Lwowie. Był organizatorem 1 psap kolejowych. Awansowany na ppłk. sap., w 1919 r. został szefem kolejnictwa polowego w Sztabie Generalnym. Po wojnie zweryfikowany jako ppłk. posp. rusz. sap. z 1 czerwca 1919 r.

W okresie od 13 grudnia 1919 do 13 grudnia 1920 r. był ministrem Kolei Żelaznych w gabinetach L. Skulskiego, W. Grabskiego i W. Witosa.

Od grudnia 1920 r. ponownie kierownik katedry geometrii wykreślnej Politechniki Lwowskiej. Od 1921 r. sprawował funkcję dziekana Wydz. Architektonicznego, a od 1926 r. prodziekana Wydz. Ogólnego.

W 1922 r. został wybrany posłem z listy PSL-Wyzwolenie, ale w 1925 r. wystąpił z klubu. Założył wówczas w sejmie sympatyzujący z marsz. J. Piłsudskim Klub Pracy.

Po przewrocie majowym pięciokrotnie sprawował funkcję premiera: od 15 maja do 4 czerwca 1926 r., od 8 czerwca do 24 września 1926 r., od 27 do 30 września 1926 r., od 27 czerwca 1928 do 13 kwietnia 1929 r. i od 29 grudnia 1929 do 17 marca 1930 r. Ponadto od 2 października 1926 do 27 czerwca 1928 r. wicepremier oraz minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w gabinecie marsz. J. Piłsudskiego.

W 1930 r. zrzekł się mandatu poselskiego i wycofał się z życia politycznego. Poświęcił się niemal wyłącznie pracy naukowej i dydaktycznej na Politechnice Lwowskiej. W latach 1930-1931 był jej rektorem.

Członek zwyczajny Akademii Nauk Technicznych, Tow. Naukowego Warszawskiego i Lwowskiego Tow. Naukowego. W latach 1930-1932 prezes Polskiego Tow. Matematycznego.

W latach 30. wiceprezes rady nadzorczej Zakładów Kartograficznych i Wydawniczych „Książnica-Atlas” we Lwowie, a od 1938 r. sprawował funkcję sekretarza Kapituły Orderu Orła Białego.

Podczas II wojny światowej przebywał we Lwowie. Wykładał na Lwowskim Instytucie Politechnicznym (b. Politechnika Lwowska). Aresztowany przez NKWD w nocy z 9 na 10 grudnia 1939 r., został osadzony w więzieniu „Brygidki”. Zwolniony 10 grudnia. W lipcu 1940 r. wezwany do Moskwy, odpowiedział odmownie na propozycję udziału w pertraktacjach o utworzenie „rządu krajowego”. Po zajęciu Lwowa przez Niemców w czerwcu 1941 r. odmówił utworzenia rządu kolaboracyjnego.

Rozstrzelany przez Niemców 26 lipca 1941 r. we Lwowie.

Odznaczony Orderem Orła Białego, Virtuti Militari 5 kl., Polonia Restituta 1 kl., Krzyżem Niepodległości, Krzyżem Walecznych, francuską Legią Honorową 1 kl. oraz włoskim orderem św. Maurycego i Łazarza 1 kl.

Żonaty z Marią Rutkowską, miał z nią córkę Cecylię.