Bojownikom niepodległości

Konstanty Aleksandrowicz

(1883–1918)

Konstanty Aleksandrowicz

Urodził się 14 września (?) 1883 r. w Warszawie. Syn Ludwika, przedsiębiorcy i Eleonory. Brat Wacława (zob.).

Uczęszczał do gimnazjów w Warszawie, Chełmie, Piotrkowie i Mariampolu; ze względu na wrogi stosunek do władz oświatowych był wydalany z kolejnych szkół. W Piotrkowie uczestniczył w pracach tajnego kółka młodzieży o charakterze socjalistycznym. Ostatecznie uzyskał maturę w Mariampolu.

Nieprzyjęty ze względów politycznych na uniwersytet, odbył obowiązkową służbę wojskową w charakterze jednorocznego ochotnika w litewskim pułku gwardii i uzyskał stopień chor. rez. Następnie kontynuował naukę na Wydz. Matematycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Należał do grona sympatyków PPS. W 1905 r. przeniósł się na politechnikę w Pradze, a później we Lwowie. Ostatecznie w 1907 r. został wydalony z granic państwa rosyjskiego.

Zamieszkał w Galicji i pracował jako technik w Borysławiu.

Należał do Związku Walki Czynnej i Związku Strzeleckiego we Lwowie i Borysławiu. Ukończył kurs oficerski.

Taternik, od 15 sierpnia 1912 r. członek Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego.

Po wybuchu wojny od 7 sierpnia do 10 września 1914 r. dowodził I plut. 9 komp. strzeleckiej (potem: 3 komp. V baonu 1 pp LP). Chory, opuścił pułk, lecz już od 31 października do początku grudnia 1914 r. był dowódcą 1 (potem: 2) komp. IV baonu, a później 3 komp. 5 pp LP. Mianowany ppor. piech. (ze starszeństwem z 9 października, albo prawdopodobnie z dniem 12 listopada 1914), 5 czerwca 1915 r. awansował na por. piech. Wyróżnił się w przeciwnatarciu pod Stawyhorożem (1 października 1915), podczas którego został ciężko ranny w nogę.

Śp. Kpt. Konstanty ALEKSANDROWICZ, w boju pod Stowyhorożem jako porucznik w dniu 1.X.915 r., dowodząc 3/5.p.p.L. rzucił się na czele kompanji z zaparciem się siebie wśród śpiewu „Hej kto Polak na bagnety”, na rozzuchwalonego łatwem przełamaniem austrjackiej dyw, kawaler. nieprzyjaciela, rozbijając go i zmuszając do odwrotu, biorąc łup w kilkuset jeńcach i 7 K.M. przyczyniając się do uświetnienia akcji całego bataljonu.

Kpt. Aleksandrowicz, w tym boju ciężką otrzymał ranę, która go po dwuletnim leczeniu w szpitalu, przyprawiła o śmierć.

Odznaczał się we wszystkich bojach ogromną brawurą, opartą na wielkiem umiłowaniu walki o Niepodległość Polski; cieszył się dużem uznaniem swoich dowódców i miłością u żołnierzy [z wniosku gen. Leona Berbeckiego na order Virtuti Militari].

Przez blisko trzy lata przebywał w szpitalu twierdzy nr 1 w Krakowie. 1 listopada 1916 r. awansował na kpt. piech. Był łącznikiem między Komendantem Głównym Polskiej Organizacji Wojskowej a istniejącą w armii austriackiej tajną organizacją „Wolność”.

W wyniku odniesionej rany zmarł 6 września 1918 r. w Krakowie i został pochowany na tamtejszym Cmentarzu Rakowickim kwat. 33c.

Pośmiertnie odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości i czterokrotnie Krzyżem Walecznych.

Opublikował: Walki w Sandomierskiem, „Wiadomości Polskie” 1915, nr 40-41 [toż: Kalendarz legionistów na rok 1916]; Ze spuścizny po Kostku Aleksandrowiczu, „Niepodległość” 1933, t. VIII, 1934, t. IX.

Źródła

CAW, I.482.37-2874; Bohaterom narodowym w hołdzie, Lwów 1936; Borysław w walce o Niepodległość 1912-1932, Borysław 1932; J. Cisek, E. Kozłowska, Ł. Wieczorek, Słownik Legionistów Polskich 1914-1918 t. 1, Kraków-Warszawa-Zalesie Górne 2017; J. Cisek, K. Stepan, Lista strat Legionów Polskich 1914-1918, Kraków 2006; W.K. Cygan, Oficerowie Legionów Polskich 1914-1917. Słownik biograficzny t. 1, Warszawa 2005; W.K. Cygan, Żołnierze Niepodległości 1863-1938. Słownik biograficzny t. 1, Mińsk Mazowiecki-Warszawa-Kraków 2011; J. Giza, Organizacja „Wolność” 1918. Polska konspiracja niepodległościowa w cesarsko-królewskiej armii podczas I wojny światowej i losy jej bohaterów, Kraków 2011; K. Grodziska-Ożóg, Cmentarz Rakowicki w Krakowie [1803-1939], Kraków 1987; T. Kasprzycki, Kartki z dziennika oficera I Brygady, Warszawa 1934; W. Lipiński, w: Polski Słownik Biograficzny 1935, t. I; Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich, Warszawa 1917; Lwów i Małopolska Wschodnia w Legionach Polskich 1914-1917, Lwów 1935; A. Maruszewski, Oficer legionowy (Kap. Kostek), „Wiarus” 1918, zesz. 29; Materiały do historii I Brygady, „Żołnierz Legionów i POW 1939, nr 3-4; „Monitor Polski” 1931, nr 296; Ś.p. Kapitan Konstanty Aleksandrowicz (Kostek), „Panteon Polski” 1925, nr 15.