Leon Piotr Berbecki

Urodził się 28 lipca 1874 r. w folwarku Kalinowszczyzna pod Lublinem. Syn Feliksa Mikołaja, oficjalisty dworskiego i powstańca 1863 r., oraz Anieli Katarzyny z Lutnickich. Wnuk żołnierza 1831 r.

Od 1881 r. uczył się w szkole ludowej we wsi Grzybowica pow. Włodzimierz Wołyński, od 1883 r. w progimnazjum w Hrubieszowie.

W 1891 r. wstąpił ochotniczo do 44 pp w Łucku. Ukończył szkołę oficerską Kijowskiego Okręgu Wojskowego, z dniem 1 sierpnia 1895 r. otrzymując stopień ppor. piech. Po jej ukończeniu poświęcił się zawodowej służbie wojskowej. Przydzielony do 44 pp, dowodził w nim plut. (awansowany 1 sierpnia 1899 r. na por. piech.), był wykładowcą terenoznawstwa w pułkowej szkole podoficerskiej oraz kwatermistrzem pułku. W 1898 r. uzyskał eksternistycznie maturę w II gimnazjum w Żytomierzu, po czym w 1901 r. na własną prośbę przeszedł do rezerwy.

Rozpoczął wówczas studia w Charkowskim Instytucie Technologicznym. Należał tam do czynnych członków PPS.

3 stycznia 1903 r. zmobilizowany do 124 pp, został wysłany na Daleki Wschód. Podczas wojny rosyjsko-japońskiej początkowo służył w 11 komp., następnie dowodził 10 komp. Ranny w rękę pod Laojanem, pozostał w linii. W walkach pod Sandepu (27-29 września 1904 r.) dwukrotnie ranny oraz raz kontuzjowany, w dalszym ciągu nie opuścił zajmowanego stanowiska. Ranny w nogę w boju pod Juchuantun. W końcowych walkach dowodził strażą tylną 2 Armii, a następnie, po zawieszeniu broni, był członkiem komisji X korpusu, mającej na celu zreformowanie regulaminu służby polowej. W nagrodę za męstwo okazane podczas działań wojennych 1 września 1905 r. awansował na sztabskpt. piech.; w 1906 r. przeszedł w stan spoczynku.

Podjął wówczas dalsze studia w Charkowie. Równolegle, jako członek PPS, rozpoczął działalność niepodległościową wśród żołnierzy Polaków garnizonów wschodniej Ukrainy. Wraz z L. Wasilewskim i żoną redagował pismo „Do szeregu”. Za tę pracę został aresztowany i skazany na dwa lata zesłania do miejscowości niezbyt oddalonych. Karę tę skrócono na wniosek dowódcy 124 pp. Po powrocie z zesłania w latach 1909-1912 prowadził tajną Polską Szkołę Oficerską w Charkowie, a w 1911 r. był współzałożycielem i do 1913 r. komendantem tamtejszego skautingu.

W 1911 r. ukończył studia, uzyskując dyplom inżyniera. Pracował zawodowo w fabryce AEG oraz w firmie elektrycznej Siemens-Schuckert w Charkowie, zaś od 1913 r. w walcowni „Milowice” i hucie „Puszkin” w Sosnowcu. Był zastepcą szefa, a potem szefem oddziału w tych fabrykach.

Po wybuchu wojny organizował ochotniczą komp. w Sosnowcu. 27 września 1914 r. został dowódcą baonu uzupełniającego 1 pp LP, na jego czele bił się pod Łowczówkiem. Od 28 grudnia dowódca 5 pp LP. 3 czerwca 1915 r. mianowany mjr. piech., a 1 kwietnia 1916 r. – ppłk. piech. Lekko ranny w nogę 27 czerwca 1915 r. pod Ożarowem, ranny 4 lipca 1916 r. pod Kościuchnówką oraz ciężko ranny w nocy z 6 na 7 lipca w rejonie Maniewicz. Po powrocie ze szpitala od października do 28 grudnia ponownie dowodził 5 pp LP. Następnie 1 stycznia 1917 r. objął funkcję szefa sztabu Komendy Legionów. Z dniem 1 czerwca awansował na płk. piech.

Był zwolennikiem akcji przysięgowej i we wrześniu przeszedł do PSZ na stanowisko Inspektora Szkół Piechoty.

Funkcję tę sprawował także w WP, dodatkowo obejmując 29 listopada 1918 r. dowództwo I BP. Od 7 stycznia do 16 marca 1919 r. dowodził trzybaonową grupą „Bełz” na froncie ukraińskim. Ranny 20 lutego w obronie Bełza. Następnie dowodził GO „Bug” (17 marca-24 kwietnia). 25 kwietnia objął stanowisko dowódcy VI BP Leg w 3 DP Leg, zaś 28 lipca mianowano go dowódcą tej dywizji. Ranny 18 czerwca w walkach pod Brzeżanami. Na czele dywizji uczestniczył w walkach z bolszewikami na Łotwie, Ukrainie, Wołyniu, w uderzeniu znad Wieprza i w bitwie niemeńskiej. 1 maja 1920 r. awansowany na gen. ppor. ze starszeństwem z 1 kwietnia.

Po zakończeniu wojny, zweryfikowany jako gen. bryg. z 1 czerwca 1919, od września 1921 do 6 listopada 1922 r. był zastępcą dowódcy OGen Pomorze. Następnie zastępca Inspektora Armii nr 1 w Warszawie.

W grudniu 1922 r. marsz. J. Piłsudski zaliczył go do grona wybitnych generałów, wystawiając mu następującą opinię:

Bardzo dobry oficer o silnej woli, wielkiej odwadze i umiejętności wyciśnięcia z siebie i podwładnych bardzo wielkich wysiłków. Dla podwładnych nieznośny. Uprzedzający się do ludzi. Bardzo skłonny do faworytyzmu. Ten sam stosunek ma nie tylko do ludzi, ale i do całych jednostek wojskowych. Meldunki nie zawsze prawdziwe. Mogą być robione albo dla wywyższenia siebie lub protegowanych przez siebie ludzi i jednostek, albo dla pognębienia nielubianych ludzi i jednostek. Pod tym względem trzeba być ostrożnym. Wobec względnie niełatwego umysłu z braku wykształcenia wojskowego trzeba zawsze zadania stawiać bardzo jasno i kategorycznie. Natomiast można zawsze być pewnym, że jego energia, niestrudzona praca, uporczywa wola i umiejętność rzucenia samego siebie na szalę wypadków dać może tyle, że w wielu wypadkach trzeba zapomnieć dla jego zalet. Przeze mnie już jest wyznaczony jako pierwszy do objęcia dowództwa grupy operacyjnej. Trudny zawsze w doborze dla niego sztabu i otoczenia. Lepiej zawsze umawiać się o tym z nim zawczasu.

W okresie od lipca 1923 do marca 1924 r. przebywał na kursie dla wyższych dowódców we Francji. Po powrocie dowodził OK nr III w Grodnie (12 marca 1924-22 lipca 1926). 2 kwietnia 1924 r. awansowany na gen. dyw. ze starszeństwem z 1 lipca 1923 r. Podczas przewrotu majowego zachował neutralność. 22 lipca 1926 r. został dowódcą OK nr VIII w Toruniu, od 15 września 1928 r. inspektor armii. Podlegał mu odcinek „Śląsk”. Od czerwca 1933 r. równocześnie przewodniczący Zarządu Głównego LOPP. 19 marca 1939 r. awansował na gen. broni. Był jednym z trzech generałów awansowanych do tego stopnia po 1926 r.

Podczas kampanii 1939 r. 18 września przekroczył granicę rumuńską i został internowany. W okresie wrzesień-październik 1939 r. dowódca WP w Tulcei oraz okolicach, przyczyniał się do wyjazdów żołnierzy do Francji. Następnie przebywał w obozie w Baile Herculane. W 8 lutego 1941 r. razem z innymi internowanymi oficerami wydany Niemcom. Przebywał w oflagach VI A w Dorsten i VI B w Dössel, gdzie był starszym obozu. Współjeńcy zarzucali mu ugodowość wobec Niemców. Uwolniony 1 kwietnia 1945 r., początkowo został komendantem polskiego obozu w Dössel, po czym wyjechał do Francji. 7 lutego 1946 r. wrócił do kraju.

Od 1 kwietnia tego roku pracował jako nauczyciel technologii i maszynoznawstwa w różnych technikach na Śląsku.

Mieszkał w Gliwicach, gdzie zmarł 23 marca 1963 r. i został pochowany na Cmentarzu Centralnym.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., orderem Polonia Restituta 1, 2 i 3 kl., Krzyżem z Niepodległości mieczami, czterokrotnie Krzyżem Walecznych, Krzyżem Zasługi Wojsk Litwy Środkowej, złotym Krzyżem Zasługi, francuską Legią Honorową 2 i 4 kl., jugosłowiańskim orderem św. Sawy 1 kl., łotewskim orderem Pogromcy Niedźwiedzia 3 kl., rumuńskim orderem Gwiazdy Rumunii 1 kl. i węgierskim orderem Krzyża Zasługi 1 kl.

Opublikował: Pamiętniki generała broni Berbeckiego, Katowice 1959.