Leopold Lis–Kula

Urodził się 11 listopada 1896 r. w Kosinie pow. Łańcut. Syn Tomasza, urzędnika kolejowego, oraz Elżbiety z Czajkowskich, wnuczki Michała Sadyka-Paszy. Brat Alfonsa (zob.) , Józefa (zob.) i Wiktora Kuli (zob.).

Ukończył Szkołę Powszechną im. Tadeusza Kościuszki w Rzeszowie, a od 1907 r. uczęszczał do II gimnazjum w tym mieście. Jako uczeń od 1910 r.  należał do skautingu (początkowo patrol skautowy „Lisów”, potem I Drużyna Skautowa im Michała Wołodyjowskiego). Był też członkiem socjalistycznej organizacji młodzieżowej „Promień”.

Wiosną 1912 r. zawiązał wśród kolegów tajne stowarzyszenie wojskowe. W październiku tegoż roku wstąpił do Zw. Strzeleckiego. Podczas ćwiczeń okręgu rzeszowskiego Zw. Strzeleckiego w 1913 r. otrzymał pochwałę J. Piłsudskiego. W sierpniu uczestniczył w kursie instruktorskim w Stróży. Po jego ukończeniu został mianowany oficerem Zw. Strzeleckiego i dowódcą plut., a wkrótce potem – zastępcą komendanta okręgu rzeszowskiego, jednego z czterech okręgów związku. Był założycielem wielu oddziałów organizacji na terenie swojego okręgu.

W czasie I wojny światowej po ogłoszeniu mobilizacji strzeleckiej 5 sierpnia 1914 r. na czele komp. rzeszowskiej wyjechał do Krakowa. Tam komp. rozdzielono, a jego mianowano dowódcą 8 komp. w grupie Mieczysława Trojanowskiego, z którą brał udział w marszu na Kielce. Po reorganizacji oddziałów strzeleckich 17 sierpnia został przydzielony bez funkcji do 2 komp. V baonu. 9 października 1914 r. mianowany ppor. piech. i dowódcą komp., którą miał sobie zorganizować. W tym celu 12 października przybył do Łodzi, gdzie wziął udział w pracach organizacyjnych. 27 października z całym sformowanym baonem opuścił miasto i dotarł do 1 pp LP w rejonie Krzywpłotów. Tam wcielono ją do VI baonu jako 4 komp. Po utworzeniu I Brygady 18 grudnia został dowódcą 3 komp. VI baonu. 1 stycznia 1915 r. awansował na por. piech. Wykorzystując odpoczynek oddziałów brygady, w końcu tego miesiąca złożył maturę w Wadowicach. Podczas działań na Wołyniu 21 października objął w zastępstwie dowództwo VI baonu, zaś 23 października – dowództwo 7 pp LP. Sprawował je m.in. w bitwie pod Kamieniuchą. Następnie powrócił na stanowisko dowódcy 3 komp. 1 listopada 1916 r. awansował na kpt. piech. Po śmierci mjr. Albina „Satyra” Fleszara (3 listopada) został dowódcą wcielonego do 1 pp LP VI baonu. Odkomenderowany do POW, wykładał taktykę ogólną i specjalną taktykę szturmową na kursie oficerskim w Warszawie. 30 stycznia 1917 r. powrócił do swojego baonu. W końcu maja jako hospitant na okres 2 miesięcy został przydzielony do 1 part LP, po czym powrócił na zajmowane uprzednio stanowisko. Był jednym z organizatorów akcji odmawiania składania przysięgi w lipcu 1917 r. W następstwie tego 12 sierpnia został zwolniony z Legionów; mimo to dowodził 1 pp LP aż do jego rozformowania w połowie września.

Wcielony do armii austriackiej i wysłany na front włoski, ukończył szkołę oficerów rezerwy w Basowicy pod Triestem. Po jej ukończeniu 27 listopada objął stanowisko dowódcy plut. 100 komp. 12 baonu szturmowego 12 DP. Jednocześnie kierował akcją przemycania legionistów z armii austriackiej do dyspozycji POW w Krakowie. Ciężko ranny w nogę podczas ataku na redutę pod Cordelazzo, przebywał w szpitalu dywizyjnym w San Stino di Livenza, a następnie w Szambathely na Węgrzech.

W końcu stycznia 1918 r., jako rekonwalescent na urlopie, zameldował się w Komendzie Głównej POW. Do lutego był komendantem okręgu rzeszowskiego POW. Po przejściu II Brygady przez front pod Rarańczą (15/16 lutego) został wysłany – jako „Jeleński” – na Ukrainę, gdzie organizował POW w Odessie. Na wieść o podpisaniu przez gen. J. Dowbora-Muśnickiego umowy z Niemcami w sprawie demobilizacji podległego mu I KP, 3 kwietnia przybył do Bobrujska, by nie dopuścić do kapitulacji oddziałów polskich. Początkowo jako „Malewski” zajmował w tamtejszej twierdzy stanowisko szefa wydz. administracyjno-finansowego, następnie jako kpt. „Kortyn” był instruktorem taktyki szturmowej w Legii Oficerskiej. Wobec fiaska akcji pchnięcia korpusu do walki z Niemcami, 22 maja opuścił Bobrujsk i wyjechał do Kijowa, gdzie zajmował się rozlokowaniem na Ukrainie żołnierzy z rozbitych formacji polskich na wschodzie. 16 lipca został komendantem naczelnym POW KN3, wykazując się na tym stanowisku nieprzeciętnymi zdolnościami organizacyjnymi i politycznymi. Wobec zajęcia Małopolski Wschodniej przez Ukraińców 5 listopada zarządził mobilizację POW na Ukrainie w celu podjęcia akcji wojskowej w kierunku broniącego się Lwowa. 12 listopada został aresztowany przez Ukraińców w Brodach; nierozpoznany, uzyskał zwolnienie i pod koniec miesiąca zameldował się u gen. E. Rydza-Śmigłego w Lublinie.

Na początku grudnia objął dowództwo II baonu 23 pp. 17 grudnia awansował na mjr. piech. 29 grudnia stłumił rozruchy komunistyczne w Zamościu, po czym 2 stycznia 1919 r. wyruszył na front ukraiński w rejon Rawy Ruskiej (grupa mjr. W. Scaevoli-Wieczorkiewicza). Po powrocie z frontu podczas otwarcia Sejmu Ustawodawczego należał do świty J. Piłsudskiego. Wyznaczony przez niego osobiście na dowódcę 1 pp leg stanowiska tego nie objął, gdyż 25 lutego otrzymał dowództwo walczącej z Ukraińcami grupy mjr. W. Bończy-Uzdowskiego. Na jej czele odniósł zwycięstwa pod Poryckiem (1/2 marca) i Torczynem (6/7 marca).

Ciężko ranny w pachwinę podczas zdobywania Torczyna, 7 marca 1919 r. zmarł z ran w tym mieście. Pochowany na cmentarzu Pobitnieńskim w Rzeszowie dzielnica VIII.

Pośmiertnie awansowany na ppłk. piech. i zweryfikowany jako płk. piech. (ze starszeństwem z 1 kwietnia 1920) oraz odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl. i Krzyżem Niepodległości z mieczami.

Rodziny nie założył.

Jego imię nosił 23 pp, pociąg pancerny (1919-1920), w Torczynie znajdował się pomnik ku jego czci. Obecnie jest patronem XIII Liceum Ogólnokształcącego i ulicy w Warszawie, szkoły podstawowej w Kosinie, II Liceum Ogólnokształcącego i ulicy w Rzeszowie, gdzie też znajduje się jego odbudowany po II wojnie światowej pomnik; w jednym z tamtejszych kościołów jest poświęcona mu tablica pamiątkowa, jest patronem różnych drużyn harcerskich.