Leopold Okulicki

Urodził się 12 listopada 1898 r. we wsi Bratucice pow. Bochnia. Syn Błażeja, rolnika, i Anny z d. Korcyl.

Ukończył szkołę powszechną w Okulicach, od 1909 r. uczył się w gimnazjum w Bochni (maturę uzyskał tam eksternistycznie w kwietniu 1919), gdzie należał do Związku Strzeleckiego. 3 maja 1914 r. ukończył kurs podoficerski.

Podczas I wojny światowej od 14 sierpnia 1914 r. w oddziałach strzeleckich i Legionach Polskich. W październiku jako małoletni odesłany do domu, kontynuował naukę w gimnazjum. Od 15 czerwca 1915 r. ponownie w Legionach Polskich ps. „Sęp”. Był żołnierzem 9 komp. 3 pp LP, w październiku 1916 r. awansował do stopnia sierż. Wiosną 1917 r. ukończył szkołę oficerską pułku.

W następstwie kryzysu przysięgowego 17 września 1917 r. wcielony do armii austro–węgierskiej. Od stycznia do marca 1918 r. uczył się w szkole oficerów rezerwy w Koszycach. W składzie 93 pp uczestniczył w walkach na froncie włoskim. W sierpniu zdezerterował. Powrócił do Bochni, a stamtąd przybył do Krakowa, gdzie wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej.

W niepodległej Polsce od listopada 1918 r. służył w Wojsku Polskim. Jako pchor. sformował w Bochni plut., z którym wszedł w skład 5 komp. 4 pp leg. Brał udział w walkach z Ukraińcami w okolicach Lwowa. Ranny 3 lutego 1919 r. Po rekonwalescencji w maju powrócił do pułku. Jako dowódca plut. walczył z bolszewikami na froncie litewsko–białoruskim. 1 lipca 1919 r. mianowany ppor. piech., został wówczas dowódcą 3 komp. Ranny 10 lipca oraz 1 czerwca 1920 r. pod wsią Zaremby nad Berezyną. W sposób szczególny wyróżnił się 26 sierpnia 1920 r. pod wsią Szpikołasy, gdzie rozbił oddziały kwalerii wroga, oraz 1 września pod Hrubieszowem. 22 listopada awansował na por. piech.

Zweryfikowany jako kpt. piech. z 1 czerwca 1919 r., był dowódcą komp. 4 pp leg. W latach 1923–1925 studiował w WSWoj w Warszawie. Po ukończeniu szkoły od 1 listopada kierownik referatu mobilizacyjnego w DOK nr III w Grodnie. Awansowany 1 stycznia 1928 r. na mjr. SG piech., w lutym został p.o. szefa Oddz. Ogólnego, a w 1929 r. kierownikiem Okręgowego Urzędu WF i PW. Od 21 kwietnia 1930 r. dowodził baonem 75 pp. 11 lipca 1931 r. został wykładowcą taktyki broni połączonych w Centrum Wyszkolenia Piechoty. Od 21 kwietnia 1934 r. był szefem sztabu 13 DP. Z dniem 21 września 1935 r. przeniesiony do Oddz. III Sztabu Głównego. Awansowany 1 stycznia 1936 r. na ppłk. dypl. piech., został szefem wydz. „Wschód”. Wiosną 1939 r. zajmował stanowisko kierownika samodz. referatu operacyjnego w Oddz. III Sztabu Głównego. Następnie od 1 kwietnia zastępca szefa Oddz. III i p.o. szefa wydz. sytuacyjnego tego oddziału.

Podczas kampanii wrześniowej 1939 r. zajmował te same stanowiska w Sztabie NW. 6 września pozostał w Warszawie jako oficer operacyjny ekspozytury Kwatery Głównej NW. Od 10 września był szefem sztabu odcinka Warszawa–Zachód, a od 18 września dowódcą zgrupowania swojego imienia na Woli. Po kapitulacji załogi stolicy (28 września) podjął działalność konspiracyjną w szeregach SZP/ZWZ/AK. Od października jako „Johann Müller” mieszkał w Łodzi, gdzie był dowódcą wojewódzkim SZP i od stycznia 1940 r. komendantem Okręgu Łódź ZWZ ps. „Jan”, „Kula”, „Leopold”. „Miller”, „Pan Jan”. Z dniem 1 lipca 1940 r. awansował na płk. dypl. piech. Wobec groźby aresztowania we wrześniu powrócił do Warszawy, gdzie przez miesiąc był inspektorem Komendy Głównej ZWZ, a potem mianowano go komendantem terenów pod okupacją sowiecką. 23 października wyruszył z Warszawy i 2 listopada przybył do Lwowa. Aresztowany w nocy na 22 stycznia 1941 r. w mieszkaniu przy ul. Zadwórzańskiej 117, został przewieziony do Moskwy i osadzony na Łubiance, a w kwietniu w Lefortowie. Po wybuchu wojny niemiecko–sowieckiej (22 czerwca 1941) i podpisaniu umowy Sikorski–Majski 12 sierpnia został uwolniony. Objął stanowisko szefa sztabu Armii Polskiej w ZSSR. Od 21 marca 1942 r. dowodził 7 DP na Bliskim Wschodzie. 26 czerwca 1943 r. przeniesiony do dyspozycji Naczelnego Wodza, we wrześniu dotarł do Londynu i zgłosił się do skoku do kraju. 1 października przydzielony do Oddz. VI Sztabu NW, był między innymi organizatorem i przez krótki okres czasu komendantem bazy nr 10 w Ostuni koło Bari we Włoszech. Zrzucony do kraju w nocy na 22 maja 1944 r. i z tym dniem awansowany na gen. bryg., 3 czerwca został I zastępcą szefa sztabu i szefem operacji w Dowództwie AK. 27 lipca mianowany komendantem organizacji „Nie”. Początkowo nie brał czynnego udziału w powstaniu warszawskim. Od 6 września był p.o. szefa sztabu Komendy Głównej AK. 1 października wyznaczony przez gen. Tadeusza Komorowskiego na następcę dowódcy AK, od 21 grudnia 1944 r. formalnie dowódca AK na całym terenie kraju ps. „Niedźwiadek”. 19 stycznia 1945 r. wydał rozkaz o rozwiązaniu AK. 27 marca aresztowany przez władze sowieckie w Pruszkowie, został wywieziony do Moskwy. Tam w procesie przed Kolegium Wojskowym Sądu Najwyższego ZSRS (18–21 czerwca 1945) skazany na 10 lat więzienia.

Najprawdopodobniej zamordowany 24 grudnia 1946 r. w więzieniu.

Żonaty (od 10 lipca 1922) z Władysławą Jabłońską, syn Zbigniew (16 lutego 1924 – 6 lipca 1944), ppor. WP, poległy pod Anconą.

Jest patronem placu w Bochni, ulic, między innymi w Babicach Starych, Bielsku–Białej, Bydgoszczy, Częstochowie, Elblągu, Gdańsku, Gliwicach, Gorlicach, Kluczborku, Koszalinie, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Olsztynie, Opolu, Piasecznie, Puławach, Radomiu, Rzeszowie, Sierpcu, Sokołowie Małopolskim, Stalowej Woli, Stargardzie Szczecińskim, Szczecinie, Świdniku, Wałczu, Warszawie, Wrocławiu, Zielonej Górze, 316 Gliwickiej Drużyny Harcerzy, 28 Szkoły Podstawowej we Wrocławiu, tablice poświęcone jego pamięci znajdują się w kościele pw. św. Jacka w Warszawie i w kościele w Okulicach.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 4 (dwukrotnie) i 5 kl., Krzyżem Niepodległości, czterokrotnie Krzyżem Walecznych, złotym Krzyżem Zasługi z mieczami i złotym Krzyżem Zasługi, pośmiertnie otrzymał Order Orła Białego (1995) i amerykańską Legię Zasługi 2 kl.