Maciej Łach

Urodził się 6 października 1892 r. w Woli Pławskiej pow. Mielec. Syn Jakuba, rolnika, i Małgorzaty z Czajów. Brat Stanisława (zob.).

W latach 1905-1913 uczył się w gimnazjum w Mielcu. W okresie nauki szkolnej należał do „Młodzieży Jastrzębiej”, „Przebojem” i Polskich Drużyn Strzeleckich.

1 października 1913 r. podjął obowiązkową służbę  wojskową w armii austriackiej w charakterze jednorocznego ochotnika. Od 1 grudnia 1913 do 27 lipca 1914 r. służył w szkole oficerów prowiantowych w Budapeszcie. Kontynuował ją w czasie I wojny światowej. Od 27 lipca do 31 sierpnia 1914 r. w magazynie żywnościowym w Zagrzebiu. Od 1 września 1914  do 15 grudnia 1915 r. magazynier, następnie prowiantowy przy magazynie żywnościowym w Zagrzebiu. Od 16 grudnia 1915 do 21 stycznia 1917 r. kierownik ekspozytury żywnościowej w Czantorii. Następnie (do 15 czerwca 1918 r.) kierownik filii magazynu żywnościowego w Karlovac i (do 5 grudnia) magazynier w magazynie żywnościowym w Zagrzebiu.

Studiował prawo na uniwersytetach w Wiedniu, Zagrzebiu i Krakowie, 28 maja 1921 r. uzyskując doktorat.

Od 28 grudnia 1918 r. w Wojsku Polskim. Do 16 listopada 1920 r. służył w Wojskowym Okręgowym Zakładzie Gospodarczym w Krakowie jako kierownik filii Grzegrzółki i Dąbki, po czym kolejno kierownik spichlerza nr 1, asystent i referent personalny. Od 17 listopada 1920 do 19 marca 1921 r. referent świadczeń wojennych w intendenturze Okręgu Generalnego Kraków.

Od 20 marca do 1 lipca 1921 r. służył jako referent świadczeń wojennych, referent personalny i zastępca przedstawiciela MSWojsk w Urzędzie komendy Rekwizycji w intendenturze OGen Kraków. 5 stycznia 1922 r. przeniesiony do rezerwy. Zweryfikowany jako kpt. rez. adm. z 1 czerwca 1919 r.

Od 24 lutego do 4 września 1922 r. był praktykantem w Urzędzie Wojewódzkim w Krakowie. Następnie do 1 lutego 1923 r. praktykant w starostwie powiatowym w Pilźnie. Działał w tamtejszym „Sokole”. Był współinicjatorem budowy pomnika legionisty Stanisława Kaszubskiego „Króla” oraz organizatorem LOPP na terenie powiatu. Od 1 lutego 1923 do 30 kwietnia 1925 r. urzędnik referendarski w Urzędzie Wojewódzkim Krakowskim. Od 1 maja 1925 r. urzędnik referendarski, od 31 sierpnia 1925 do 12 lutego 1927 r. referendarz w Zarządzie Centralnym MSW, prowadził referat legislacyjny. Od 12 lutego 1927 do 15 grudnia 1929 r. starosta powiatowy w Hrubieszowie. Od 15 grudnia 1929 do 29 sierpnia 1938 r. starosta powiatowy w Nowym Sączu.

Zorganizował w Nowym Sączu Związek Rezerwistów, Federację Polskich Związków Obrońców Ojczyzny (był jej prezesem). Prezes Straży Pożarnej, prezes zarządu LOPP, prezes honorowy Związku Młodzieży Ludowej. Od 29 sierpnia 1938 r. zajmował stanowisko starosty powiatowego w Krakowie.

Podczas kampanii 1939 r. komisarz cywilny w dowództwie Armii „Kraków”. Po kapitulacji oddziałów armii pod Tomaszowem Lubelskim (20 września) dostał się do niewoli niemieckiej, z której 24 wrzesnia zbiegł pod Przeworskiem. Po powrocie do Krakowa pracował w sklepie tekstylnym Kachan i Ska na Stradomiu. Później był zatrudniony jako aplikant adwokacki u mecenasa Karola Ustowskiego, a potem przy administracji domów.

Brał udział w działalności konspiracyjnej. Był działaczem chadeckiej „Unii”, potem Stronnictwa Pracy ps. „Domański”. Był kierownikiem grupy kolportażowo-sabotażowej, członkiem Zarządu Okręgu Krakowskiego, a od końca 1943 r. (lub wiosny) – prezesem.

W styczniu 1945 r., po zajęciu Krakowa przez Armię Czerwoną, pracował jako kierownik oddziału organizacyjnego i zastępca naczelnika wydziału organizacyjnego Urzędu Wojewódzkiego Krakowskiego. W maju 1945 r. przeniósł się do Wrocławia, gdzie do kwietnia 1947 r. był dyrektorem Zarządu Miejskiego, a potem jego radcą prawnym.

Od grudnia 1945 r. czynny politycznie, od lipca 1946 r. był wiceprezesem Zarządu Wojewódzkiego Stronnictwa Pracy we Wrocławiu oraz (do lutego 1947 r.) jego komisarycznym prezesem. Od sierpnia 1946 r. członek Rady Naczelnej Stronnictwa Pracy. Od 1948 r. należał do Stronnictwa Demokratycznego. 17 lipca 1948 r. zatrzymany przez funkcjonariuszy komunistycznego Urzędu Bezpieczeństwa, do października przebywał w tamtejszym więzieniu nr 2. Po zwolnieniu pracował w Wojewódzkim Związku Zrzeszeń Kupieckich we Wrocławiu.  W 1950 r. przeniósł się do Zabrza, a w 1951 r. do Katowic. Był tam kierownikiem działu dokumentacji prawnej w Dyrekcji Budowy Osiedli Robotniczych. W maju 1958 r. przeszedł na emeryturę; współpracował dorywczo jako radca prawny z kilkoma spółdzielniami.

Od 1950 r. współpracował z Urzędem Bezpieczeństwa, zajmował się głównie inwigilacją środowisk byłego Stronnictwa Pracy ps. „Maciej”, „Czajowski”, „Rawski”.

Zmarł 21 czerwca 1966 r. w Katowicach i został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

Odznaczony orderem Polonia Restiuta 4 kl., złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Niepodległości, w PRL otrzymał złoty Krzyż Zasługi po raz drugi.

Żonaty (od 6 X 1917) z Milą Luketić, miał córkę Mirę (ur. 3 VII 1920).

Honorowy obywatel Krynicy-Zdroju, Muszyny, Nowego Sącza i Piwnicznej.