Bojownikom niepodległości

Maciej Wacław Łaszczyński

(1891-1969)

łaszczyński maciejUrodził się 21 września 1891 r. w Węgierce pow. Jarosław. Syn Wacława i Teresy z Kleinów.

Uczył się w gimnazjum w Jarosławiu, potem w Krakowie, a od 1905 r. w I gimnazjum w Nowym Sączu, w którym w maju 1909 r. uzyskał maturę. Studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Lwowskiego.

Przed wybuchem wojny związany z „Zarzewiem”. Uczestniczył w I zjeździe ogólnym młodzieży niepodległościowej szkół średnich we Lwowie (2 lutego 1910 r.). W 1911 r. był członkiem zarządu zarzewiackiego akademickiego koła Towarzystwa Szkoły Ludowej im. Stanisława Wyspiańskiego we Lwowie.

Członek Głównego Komitetu Wykonawczego Narodowego Związku Robotniczego w zaborze austriackim. Współzałożyciel pisma „Niepodległość” i jego redaktor naczelny. W lipcu 1912 r. wyjechał do Warszawy, gdzie prowadził działalność konspiracyjną i wydawał pismo „Kiliński”. W grudniu 1912 r. doprowadził do wejścia NZR do Komisji Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych. W marcu 1913 r. powrócił do Lwowa.

W czasie I wojny światowej we wrześniu 1914 r. na czele oddziału ochotników z Borysławia wstąpił do Legionów Polskich ps. „Raduski”. Początkowo w komisariacie Polskiej Organizacji Narodowej w Radomsku, a następnie (do listopada) w Częstochowie. Po likwidacji PON służył w oddziale wywiadowczym 1 pp LP i I Brygady. Wmarcu 1915 r. skierowany do Departamentu Wojskowego Naczelnego Komitetu Narodowego, w czerwcu sprawował funkcję emisariusza okręgowego Dep. Wojskowego NKN w Radomsku. Mianowany chor. piech., już 1 października był oficerem werbunkowym w Kozienicach, a w styczniu 1916 r. – w Radomsku. W lipcu przydzielony do 1 pp LP. W październiku zwolniony z Legionów.

Od 1917 r. kontynuował studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim, prowadząc równocześnie działalność niepodległościową w Krakowie i Sosnowcu.

Od listopada 1918 r. współpracował z górnośląskim ruchem niepodległościowym. Założył „Gazetę Robotniczą”. Prowadził działalność antyniemiecką i antykomunistyczną na terenie Zagłębia Dąbrowskiego. Po upadku I powstania śląskiego (sierpień 1919 r.) zorganizował Komitet Pomocy Powstańcom w Sosnowcu i pełnił w nim funkcję sekretarza. We wrześniu 1919 r. wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Był członkiem polskiej delegacji na I Międzynarodowy Kongres Pracy w Waszyngtonie, a potem na Kongres Emigracyjny w Buffalo. Do Polski powrócił w 1920 r.

W stopniu ppor. piech. wstąpił wówczas do Wojska Polskiego. Służył w Oddziale II Sztabu Generalnego, a potem był oficerem łącznikowym w Brygadzie Kawalerii esauła Jakowlewa. W czerwcu 1921 r. przeniesiony do rezerwy. Zweryfikowany jako por. rez. piech. z 1 czerwca 1919 r.

Jednocześnie od 29 września 1920 r. aplikant przy Sądzie Apelacyjnym w Warszawie.

Początkowo pracował na Wileńszczyźnie, a potem w Warszawie. W 1923 r. został przyjęty w skład aplikantów adwokackich w Warszawie. W tym też roku przeniósł się na teren Zagłębia Dąbrowskiego. Redagował w Sosnowcu pismo „Związkowiec Polski”. W 1925 r. otworzył własną kancelarię adwokacką.

Podczas II wojny światowej we wrześniu 1939 r. ewakuował się w kierunku wschodnim. Po zakończeniu walk znalazł się pod sowiecką okupacją. Został zesłany do łagrów. Po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej (22 czerwca 1941) i podpisaniu umowy Sikorski-Majski zwolniony z obozu.

Wstąpił do Armii Polskiej w ZSSR. Razem z nią ewakuowany na Bliski Wschód.

Po zakończeniu wojny zamieszkał w Wlk. Brytanii. W kwietniu 1947 r. powrócił do Polski.

Zmarł 11 lipca 1969 r.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 167/1932
Źródła

H. Bagiński, U podstaw organizacji Wojska Polskiego 1908-1914, Warszawa 1935; W.K. Cygan, Oficerowie Legionów Polskich 1914-1917. Słownik biograficzny t. 3, Warszawa 2006; J. Giza, Legioniści z nowosądeckich gimnazjów czasu Wielkiej Wojny 1914-1918, Kraków-Nowy Sącz 2018; Legionista Polski. Kalendarz Naczelnego Komitetu Narodowego na rok 1916, Kraków brw; J. Mleczak, Akcja werbunkowa Naczelnego Komitetu Narodowego w Galicji i Królestwie Polskim w latach 1914-1916, Przemyśl 1988; „Monitor Polski” 1932, nr 167; Rocznik oficerski 1923, 1924; Rocznik oficerski rezerw 1934; Ruch służbowy, „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Sprawiedliwości” 1921, nr 1, 1923, nr 14.