Bojownikom niepodległości

Maksymilian Norbert Landau

(1870-1927)

landau maksymilian norbertUrodził się 28 września 1870 r. w Tyśmienicy w Małopolsce Wschodniej. Syn Marka, maklera giełdowego, i Julii z Herdanów.

W latach 1881-1889 uczęszczał do gimnazjum w Stanisławowie i Lwowie. Następnie do 1893 r. studiował prawo na uniwersytecie w Wiedniu, a w latach 1894-1895 kontynuował naukę jako wolny słuchacz uniwersytetu i politechniki w Zurychu, zaś w 1896 r. – w zakresie filozofii w Wiedniu, gdzie po zdaniu wszystkich egzaminów i odbyciu praktyki sądowej (1897-1898) w maju 1899 r. uzyskał doktorat prawa.

Od lipca 1898 do października 1904 r. odbywał praktykę adwokacką, po czym w marcu 1905 r. otworzył kancelarię w Wiedniu. W lutym 1911 r. przeniósł się do Lwowa.

Już w okresie studiów wstąpił do PPS – w 1897 r. należał do grona osób, które przywróciły do życia sekcję Zw. Zagranicznego Socjalistów Polskich w Wiedniu. Dzięki jego staraniom zwolennicy PPS uzyskali decydującą pozycję w stowarzyszeniu robotników polskich „Siła”. Członek Zarządu Polskiego Uniwersytetu Ludowego w Wiedniu.

Członek Zw. Walki Czynnej i Zw. Strzeleckiego. Członek Zarządu Polskiego Tow. Niesienia Pomocy Więźniom i Zesłańcom Politycznym. Przed samą wojną pracował w adiutanturze komendy głównej połączonych ZS i PDS we Lwowie.

Od sierpnia 1914 r. w Legionach ps. „Maciek”. We wrześniu skierowano go do pracy w biurze prasowym  DW NKN, potem w sekretariacie PON w Łodzi, potem w komendzie placu w Jabłonkowie, a w końcu w biurze Dep. Organizacyjnego NKN, w którym był dyrektorem.

W czerwcu 1915 r. jako szer. wstąpił do 1 pp LP. Przez pewien czas przydzielony do kancelarii rachunkowej. Następnie służył w 5 pp LP. Uczestniczył w walkach na Lubelszczyźnie i Wołyniu. Był członkiem komisji prawnej wyłoniony z komisji likwidującej Kasę Oficerską I Brygady. 1 listopada 1916 r. mianowany chor. rach.

Po kryzysie przysięgowym w Legionach internowany w Siedliskach, po czym wcielony do armii austro-węgierskiej i wysłany na front włoski. Zwolniony z armii w maju 1918 r. powrócił do Lwowa i podjął działalność w POW.

Po uwolnieniu miasta z rąk Ukraińców (22 listopada 1918) jako ppor. został przydzielony do sądu grupy ppłk. Michała Tokarzewskiego-Karaszewicza. Po weryfikacji do stopnia kpt. KS (17 kwietnia 1919) od 1 czerwca był oficerem śledczym w sądzie polowym 1 DP Leg. Awansowany 26 sierpnia 1919 r. na mjr. KS, został odkomenderowany do organizacji sądownictwa polowego w armiach walczących z bolszewikami; należał do jego głównych twórców. Następnie objął stanowisko referenta sądowo-prawnego przy gen. E. Rydzu-Śmigłym jako dowódcy GO, 3 Armii, Frontu Środkowego i 2 Armii. 24 czerwca 1920 r. awansował na ppłk. KS (z dniem 1 kwietnia). Podczas bitwy niemeńskiej we wrześniu 1920 r. jako ochotnik walczył w szeregach 5 pp leg.

Po zakończeniu działań wojennych od 16 lutego 1921 r. był referentem prawnym w Dowództwie Żandarmerii Polowej. W czerwcu został kierownikiem wydz. VI DOGen Warszawa. Po zlikwidowaniu wydziału od 1922 r. doradca prawny w DOK nr I w Warszawie. Zweryfikowany jako ppłk KS z 1 czerwca 1919. 31 grudnia 1925 r. jako płk KS został przeniesiony w stan spoczynku. Zajmował dalej swoje dotychczasowe stanowisko.

Podczas przewrotu majowego 1926 r. opowiedział się po stronie marsz. J. Piłsudskiego.

Zmarł 24 lipca 1927 r. w Wiedniu. Pochowany na cmentarzu wojskowym na Powązkach w Warszawie kwat. A-33.

Odznaczony orderem Polonia Restituta 4(?) kl. i trzykrotnie Krzyżem Walecznych, pośmiertnie otrzymał Krzyż Niepodległości.

Żonaty z Heleną z Gumplowiczów Bauerową (z którą później się rozszedł), miał z nią córki Wandę (25 V 1896-17 XI 1980) zamężną Lanzer, kustosza archiwum Victora Adlera w Wiedniu i Olgę Felicję (29 IV 1899-1900), oraz synów Leszka (zob.) i Władysława Henryka (5 IX 1901-8 I 1933).

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 102/1933
Źródła

W.K. Cygan, Oficerowie Legionów Polskich 1914-1917. Słownik biograficzny t. 3, Warszawa 2006; „Dziennik Personalny MSWojsk” nr 13/1929; M. Gałęzowski, Na wzór Berka Joselewicza. Żołnierze i oficerowie pochodzenia żydowskiego w Legionach Polskich, Warszawa 2010; Kalendarz Naczelnego Komitetu Narodowego na rok 1916, Kraków brw; Z. Landau, w: Polski Słownik Biograficzny t. XVI/1971; Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich, Warszawa 1917; „Monitor Polski” nr 102/1933; Rocznik oficerski 1923, 1924; Towarzysz Maciek Landau, „Pobudka” nr 32/1927.