Bojownikom niepodległości

Maria Grochulska z Jasińskich

(1881-1969)

Urodziła się 10 lipca 1881 r. w Suwałkach. Córka Bronisława i Justyny z Doboszyńskich.

Od 12. roku życia wychowywała się u krewnych w Petersburgu, gdzie po uzyskaniu matury podjęła studia fizyko-matematyczne na Wyższych Żeńskich Kursach im. Bestużewa przy tamtejszym uniwersytecie. Po wybuchu rewolucji 1905 r. przyjechała do Warszawy i wstąpiła do PPS ps. „Janina”. Działała w dzielnicy Praga, a potem na Mokotowie. Po rozłamie w partii (listopad 1906) w PPS-Lewica. Aresztowana 16 grudnia na konferencji warszawskiej przy ul. Przemysłowej, została osadzona w więzieniu Serbia na Pawiaku. W kwietniu 1907 r. uzyskała pozwolenie na wyjazd za granicę.

Wyjechała do Krakowa, skąd wkrótce powróciła do Królestwa Polskiego. Działała jako funkcjonariuszka partyjna w Zagłębiu Dąbrowskim i Częstochowie. Uczestniczyła w X (I) Zjeździe PPS-Lewicy w Cieszynie (grudzień 1907-styczneń 1908). Po zamążpójściu przeniosła się do Warszawy. Nie podjęła już działalności partyjnej.

W czasie I wojny światowej w 1915 r. ewakuowana do Bierdiańska, gdzie była członkiem Zjednoczenia Socjalistycznego Polskiego. Współdziałała z miejscową organizacji SDPRR(b), brała udział w organizowaniu Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich. Po przewrocie bolszewickim w listopadzie 1917 r. została członkiem tej rady. Po zajęciu miasta przez oddziały antybolszewickie przedostała się do Kijowa, a we wrześniu 1918 r. powróciła do Warszawy.

W niepodległej Polsce mieszkała w Warszawie. Wznowiła działalność w PPS-Lewicy, a następnie do 1920 r. była członkiem Komunistycznej Partii Robotniczej Polski. Udzielała się w pracach Klubu im. T. Rechniewskiego i w Uniwersytecie Ludowym.

Pracowała jako biuralistka w GUS. Uzyskała zaopatrzenie na podstawie dekretu prezydenta z 13 stycznia 1936 r.

Po II wojnie światowej od 1945 r. w PPR, a od grudnia 1948 r. w PZPR. Pracowała w Komitecie Wojewódzkim partii w Gdańsku, a od 1948 r. w Ministerstwie Energetyki w Warszawie. W 1954 r. przeszła na emeryturę.

Zmarła 31 marca 1969 r. w Warszawie i została pochowana na tamtejszym Cmentarzu Wojskowym na Powązkach kwat. II B-28.

Odznaczona Krzyżem Niepodległości.

Zamężna (od 1909 r.) z Kazimierzem Grochulskim.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 177/1938
Źródła

„Monitor Polski” nr 177/1938; Red., w: Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego t. 2, Warszawa 1987.