Bojownikom niepodległości

Maria Herburtówna

(1890–1944)

Herburtówna Maria

Urodziła się 26 kwietnia 1890 r. w Niepołomicach. Córka Piotra i Antoniny z Pyrzyńskich. Siostra Pawła (zob.).

W czasie I wojny światowej od 1917 r. należała do oddziału żeńskiego Polskiej Organizacji Wojskowej we Lwowie ps. „Niepołomska”. Służyła w dziale politycznym i przy wyrabianiu dokumentów oraz kierowała działem poczty i kolportażu.

Od początku wojny światowej pracuje w organizacjach niepodległościowych. Następnie bierze żywy udział w pracach akademickich we Lwowie, wybijając się zawsze, dzięki niezwykłej inteligencji i energii w pracy na czołowe stanowiska. Pracuje równocześnie w Lidze kobiet, W Lidze niezawisłości Narodowej, od roku 1917 w żeńskim oddziale P.O.W., należy do Sekcji Kurjerskiej, kwaterunkowej, prócz tego jest kierowniczką poczty.

Pracą swoją w oddziale oddaje nieocenione usługi. Pracując we wszystkich wyżej wymienionych organizacjach z ogromnem poświęceniem, własną inicjatywą, i często narażeniem własnego bezpieczeństwa – świeciła wszystkim przykładem.

W listopadzie 1918 r. bierze udział w Obronie Lwowa, jako kurjerka [z wniosku na Krzyż Niepodległości].

W niepodległej Polsce mieszkała w Warszawie. Pracowała (do września 1939 r.) jako urzędniczka w kancelarii cywilnej prezydenta RP.

Od marca 1939 r. członek Rady Głównej Organizacji Przysposobienia Wojskowego Kobiet.

Podczas II wojny światowej brała udział w działalności konspiracyjnej w szeregach SZP/ZWZ/AK ps. „Kawiarka”, „Ludwika”, „Mieczysława”. Była sekretarką i szyfrantką Oddz. Informacyjno-Wywiadowczego Komendy Głównej AK. 23 grudnia 1943 r. aresztowana przez Niemców, była więziona na Pawiaku.

Rozstrzelana 13 sierpnia 1944 r. w ostatniej zbiorowej egzekucji więźniów w ruinach getta warszawskiego.

Odznaczona Krzyżem Niepodległości i trzykrotnie Krzyżem Walecznych.

Rodziny nie założyła.

Źródła

CAW, akta Krzyża Niepodległości z 15 VI 1932; W. Bartoszewski, Warszawski pierścień śmierci 1939-1944, Warszawa 1970; „Monitor Polski” 1932, nr 140; Słownik uczestniczek walki o niepodległość Polski 1939-1945. Poległe i zmarłe w okresie okupacji niemieckiej, Warszawa 1988; I. Ziemiański, Praca kobiet w P.O.W.-Wschód, Warszawa 1933.