Bojownikom niepodległości

Maria Jaworska

(1885–1957)

Maria JaworskaUrodziła się 8 marca 1885 r. w Wiedniu. Córka Józefa i Karoliny ze Śliwińskich.

Ukończyła gimnazjum i seminarium nauczycielskie we Lwowie, w 1904 r. uzyskała eksternistycznie maturę. Studiowała historię i polonistykę na Uniwersytecie Lwowskim.

Od 1905 r. pracowała jako nauczycielka w szkołach prywatnych, a potem (w latach 1911–1918) w państwowym seminarium nauczycielskim.

Prowadziła tajne koła samokształceniowe młodzieży żeńskiej (1904–1914). W okresie studiów działała w Bratniej Pomocy i Czytelni Akademickiej.

W czasie I wojny światowej na przełomie 1914 i 1915 r. zorganizowała w Oberkollerbrun w Austrii Komitet Polaków. W latach 1916–1918 czynna w pracach Ligi Kobiet i Polskiej Ligi Niezawisłości we Lwowie. Przewodniczyła żeńskiej sekcji Polskiej Organizacji Niepodległości, która w 1918 r. weszła w skład POW.

Należała do Rady Przybocznej Komisarza Rządu we Lwowie.

W okresie od 1919 do 1922 r. była referentką w Kuratorium Okręgu Szkolnego Lwowskiego. Następnie (1923–1926) nauczycielka w Państwowym Seminarium Nauczycielskim im. S. Konarskiego. W 1926 r. uzyskała dyplom nauczyciela szkół średnich i została dyrektorką Seminarium Nauczycielskiego Żeńskiego im. A. Asnyka we Lwowie.

Należała do Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet (od 1928 r. wiceprzewodnicząca Zarządu Głównego i przewodnicząca oddziału lwowskiego), Towarzystwa Szkoły Ludowej (m.in. wiceprzewodnicząca), ZNP (przewodnicząca sekcji szkolnictwa średniego), Związku Zawodowego Nauczycieli Szkół Średnich (należała do zarządu), Miejskiego Komitetu Opieki Pozaszkolnej (wiceprzewodnicząca) oraz Stow. Kobiet z Wyższym Wykształceniem. Działaczka BBWR i Związku Patriotycznego, współzałożycielka prorządowej organizacji młodzieżowej „Straż Przednia”.

Należała do komisji Liga Kobiet w Komitecie Krzyża i Medalu Niepodległości.

W latach 1928–1935 poseł do Sejmu RP, wybrana dwukrotnie (1928, 1930) z listy państwowej. Była członkiem klubu BBWR.

W latach 1935–1939 była wizytatorką szkół okręgu lwowskiego.

Aktywna antropozofka, od 1926 r. należała do Lwowskiego Koła Polskiego Towarzystwa Antropozoficznego. Wyróżniona niebieską kartą pierwszej klasy Wyższej Szkoły Wiedzy Duchownej.

W czasie II wojny światowej do 1941 r. pracowała w polskiej szkole średniej pod okupacją sowiecką, a  następnie w szkole zawodowej, uczestnicząc w tajnym nauczaniu.

Po opanowaniu Lwowa przez Armię Czerwoną w lipcu 1944 r. pracowała jako nauczycielka w szkołach sowieckich z polskim językiem wykładowym.

Zmarła 5 lutego 1957 r. we Lwowie i została pochowana na tamtejszym Cmentarzu Łyczakowskim.

Odznaczona złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Niepodległości i złotym Wawrzynem Akademickim PAL.

Źródła

Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1994; „Monitor Polski” nr 292/1933; D. Oboleńska, M. Rzeczycka, Jaworska Maria, www.tradycjaezoteryczna.ug.edu.pl/node/1224 [dostęp 18 V 2021]; Posłowie i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939. Słownik biograficzny t. II, Warszawa 2000; Z. Puchalski, T. Wawrzyński, Krzyż i Medal Niepodległości, Warszawa 1994; Służba Ojczyźnie. Wspomnienia uczestniczek walk o niepodległość 1915–1918, Warszawa 1929.