Bojownikom niepodległości

Marian Andrzejak

(1886–1950)

Urodził się 4 września 1886 r. w Łodzi. Syn Kacpra (zob.) i Józefy z Sobczyńskich.

Po ukończeniu szkoły handlowej H.M. Cyrklera w Łodzi pracował (od 1904) jako biuralista w banku W. Landaua.

Od listopada 1904 r. należał do PPS, a od 1906 r. do jej OB. Po rozłamie w partii (listopad 1906) należał do PPS–Frakcji Rewolucyjnej. Uczestniczył w licznych akcjach bojowych, m.in. na policmajstra Chrzanowskiego w Łodzi (19 grudnia 1906). Aresztowany 23 stycznia 1907 r., po czterech miesiącach więzienia z braku dowodów został zwolniony. W latach 1908–1911 odbywał służbę wojskową w armii rosyjskiej. W roku 1913 zamieszkał w Warszawie, gdzie nawiązał kontakty z PPS.

Po wybuchu I wojny światowej zmobilizowany do armii rosyjskiej. Po rewolucji lutowej 1917 r. przeszedł do polskich formacji. Podjął służbę w II Korpusie Polskim. Uczestniczył w bitwie z Niemcami pod Kaniowem (11 maja 1918). Po kapitulacji Korpusu przedostał się do kraju i zamieszkał w Łodzi. Od listopada 1918 r. pracował jako kierownik wydziału rachunków bieżących w tamtejszej elektrowni.

W niepodległej Polsce (po 11 listopada 1918), latem 1920 r. zgłosił się do służby w Wojsku Polskim. Walczył w wojnie z Rosją bolszewicką. Po wejściu w życie rozejmu (18 października 1920)  zdemobilizowany; powrócił do Łodzi. Działacz PPS. Był organizatorem koła w dzielnicy Elektrownia i przewodniczącym jej Komitetu Dzielnicowego. W roku 1922 został wybrany do Rady Miejskiej w Łodzi. W latach 1923–1924 członek ŁOKR PPS. Należał do współorganizatorów Związku Zawodowego Pracowników Elektrowni. Od roku 1924 działał w Związku Pracowników Instytucji Użyteczności Publicznej w Polsce, był też wiceprzewodniczącym Rady Kasy Chorych.  W latach 1921–1925 kierował nieudaną akcją zmierzającą do upaństwowienia elektrowni łódzkiej. 31 października 1925 r. zwolniony z pracy w elektrowni. W roku 1927 z ramienia PPS wybrany burmistrzem Aleksandrowa oraz delegatem do rady nadzorczej Tramwajów. W roku 1928 przeszedł do PPS d. Frakcji Rewolucyjnej. Należał do jej organizatorów w Aleksandrowie. W styczniu 1930 r. wybrany do OKR Łódź–Podmiejska, w maju wiceprzewodniczącym Prezydium Rady Wojewódzkiej PPS d. Frakcji Rewolucyjnej województwa łódzkiego. W roku 1935 r. zamieszkał w Warszawie, pracował jako intendent w elektrowni do 1940 r.

Podczas II wojny światowej od 1940 r. utrzymywał się z handlu. Po upadku powstania warszawskiego 1944 r. mieszkał we wsi koło Piotrkowa, pracował jako księgowy we młynie.

W maju 1945 r. powrócił do Łodzi, skąd w czerwcu 1946 r. przeniósł się do Gdańska.

Pracował jako kierownik ekspozytury Zarządu Miejskiego we Wrzeszczu. W latach 1946–1948 ławnik kolegium Zarządu Miejskiego w Gdańsku. Od kwietnia 1948 r. dyrektor Przedsiębiorstwa Administracji Nieruchomości w Gdańsku. Działacz PPS. Od sierpnia 1946 r. był skarbnikiem Prezydium Grodzkiego Komitetu PPS w Gdańsku, od maja 1947 do marca 1948 r. przewodniczący Grodzkiej Rady PPS w tym mieście. Następnie przewodniczący Wojewódzkiego Komitetu PPS do zjednoczenia z PPR (grudzień 1948). Zmarł 31 grudnia 1950 r. w Gdańsku.

Żonaty, syn – Jan.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości z mieczami i Krzyżem Walecznych, w PRL otrzymał srebrny Krzyż Zasługi.

Źródła

W.K. Cygan, Żołnierze Niepodległości 1863–1938 Słownik biograficzny t. 2, Mińsk Mazowiecki – Warszawa – Kraków 2011; „Monitor Polski” nr 64/1931, 64/1937; Z. Raszkowska, w: Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego t. I, Warszawa 1985.